Ўзбекистонда пенсиялар Face ID ва электрон имзо орқали тўланмоқда
Ўзбекистонда 2025 йил октябридан бошлаб пенсияларни нақд пулда тўлашнинг янги тизими жорий этилди. Энди пенсия олувчилар пулни олиш жараёнида Face ID орқали биометрик идентификациядан ўтади ва тўловни электрон имзоси билан тасдиқлайди. Бу ҳақда Пенсия жамғармаси матбуот хизмати маълум қилди.
Янги тизимнинг мақсади — шаффофлик ва инсоний омилни камайтириш
Пенсия жамғармасига кўра, биометрик тизимни жорий этишдан асосий мақсад — тўловларнинг тўлиқ ва ўз вақтида фуқаролар қўлига етказилишини таъминлаш.
Ҳозиргача айрим ҳолларда тўлов ташкилотлари ҳисоботда “тўланди” деб кўрсатиб, амалда пулни фуқарога етказмаган ёки бошқа шахсларга бериб юборган ҳолатлар аниқланган. Янги тизим ана шундай ҳолатларнинг олдини олишга қаратилган.
Пенсия тўловини олиш учун фуқаро Face ID орқали шахсини тасдиқлайди, шундан сўнг электрон имзо билан тўлов амалга оширилгани ҳақида рақамли из қолдиради. Бу жараён автоматик равишда Пенсия жамғармаси ахборот базасига ёзилади.
Фактчекинг: тизим амалда қайси босқичда?
Фактчекинг натижаларига кўра, мазкур ташаббус 2023 йилда Тошкент шаҳрида пилот лойиҳа сифатида синаб кўрилган эди. 2025 йил октябридан эса тизим бутун мамлакат бўйлаб босқичма-босқич жорий этилмоқда.
Пенсия жамғармаси маълумотларига кўра, ҳозирча 5 та ҳудудда — Тошкент, Самарқанд, Фарғона, Наманган ва Навоий вилоятларида янги механизм тўлиқ ишга туширилган. Қолган ҳудудларда 2026 йил якунигача тўлиқ жорий этиш режалаштирилган.
Face ID ва электрон имзо: техник жиҳатдан қандай ишлайди?
Face ID — фуқаронинг юз геометрияси асосида идентификация қилади. Маълумотлар Давлат персоналлаштириш агентлиги базасидан текширилади.
Электрон имзо (E-imzo) — ҳар бир фуқарога берилган рақамли калит бўлиб, унинг орқали тўлов жараёни ҳуқуқий жиҳатдан тасдиқланади.
Тизим Пенсия жамғармаси, “Халқ банки” ва “UZINFOCOM” ахборот тизимлари ўртасида интеграция қилинган.
Қиёсий таҳлил: бошқа давлатлар тажрибаси
Шу каби тизим Туркия, Корея ва Эстония каби мамлакатларда ҳам амалда қўлланилади. Масалан, Эстонияда Face ID орқали нафақа олиш жараёни 2019 йилдан буён амал қилиб келмоқда ва инсон омилини кескин камайтирган.
Ўзбекистондаги модел шу тажрибалар асосида мослаштирилган бўлиб, миллий ахборот тизимларига интеграция қилинган.
Якун ва истиқбол
Мутасаддилар фикрича, Face ID ва электрон имзо орқали пенсия тўлаш тизими нафақат молиявий шаффофликни оширади, балки фуқароларнинг давлат хизматларига ишончини ҳам мустаҳкамлайди.
Бундай рақамли механизмлар келгусида нафақат пенсия, балки нафақа ва ижтимоий ёрдам тўловларига ҳам татбиқ этилиши кутилмоқда.
Факт манбалари:
Пенсия жамғармаси матбуот хизмати (pfr.uz)
“Халқ банки” расмий сайти (xb.uz)
Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари вазирлиги маълумотлари
