Эртага «Супер Ой» ҳодисасига гувоҳ бўламиз
7 октябрь куни осмон шиддати янада ёрқин тус олади — Ой Ерга энг яқин нуқтага яқинлашиб, “Супер Ой” ҳодисасини яратади. Бу ҳақда ТАСС агентлиги Урал обсерваториясига таянган ҳолда хабар берди.
Ой Ерга яқинлашади — масофа 360 минг кмдан кам
Астрономик ҳисобларга кўра, ушбу кунда Ой билан Ер ўртасидаги масофа 360 минг километрдан ҳам қисқароқ бўлади. Бу кўрсаткич табиий йўлдошнинг энг олис нуқтасидан тахминан 14 фоизга яқинроқ дегани.
Маълумот учун, Ер ва Ой ўртасидаги ўртача масофа 384,4 минг километрни ташкил этади.
Шу сабабли, 7 октябрдаги Ой фазосидаги нур қайтариш даражаси ошади ва унинг юзи одатдагидан ёруғроқ ва каттароқ кўринади.
Фактчекинг: «Супер Ой» нима дегани?
“Супер Ой” — бу астрономик ҳолат бўлиб, унда Ой Ер атрофидаги эллиптик орбитасининг перигей нуқтасида (яъни энг яқин масофада) тўлиқ ёрқинликда кўринади.
Бу ҳодиса одатда йилига 3–4 марта такрорланади, аммо ҳар галги вақтдаги масофа ва фазо бурчаги фарқ қилади. Илмий жиҳатдан, “Супер Ой” оддий тўлин Ойга нисбатан тахминан 7–15% каттароқ ва 30% ёрқинроқ кўринади.
Қачон ва қаерда кўриш мумкин?
Урал обсерваторияси маълумотларига кўра, “Супер Ой”ни 7 октябрь кечаси ва 8 октябрь тонгида бутун Марказий Осиё ҳудудидан, жумладан Ўзбекистонда ҳам кузатиш мумкин бўлади.
Ой 8 октябрга ўтар кечаси бироз узоқлашади, 23 октябрда эса Ердан 406 минг километргача олислашиши кутилмоқда.
Бундан ташқари, 13 октябрда Ой Юпитер сайёраси, 19 октябр тонгида эса Зуҳро (Венера) яқинида жойлашган ҳолда кўринади.
Астрономик таҳлил: “Супер Ой” — оптик иллюзиями ёки ҳақиқий эффектми?
Астрономлар таъкидлашича, “Супер Ой” кўпинча инсон кўзидаги оптик иллюзия туфайли янада каттароқ кўринади. Бу — “Ой илюзияси” деб аталадиган ҳолат бўлиб, у горизонт яқинидаги объектларнинг катталигини мия нисбий равишда каттароқ қабул қилиши билан изоҳланади.
Бироқ фактлар шундан далолат бермоқдаки, реалда ҳам Ой Ерга яқинлашганида, унинг диаметри кичик бурчак бўйича 1,1 даражагача каттароқ кўринади ва бу астрономик жиҳатдан аниқ ҳисобланган ўзгаришдир.
Таълимий аҳамияти ва илмий манбалар
Астрономия фанлари бўйича мутахассислар бу ҳодисани табиий космик цикллар ва Ер–Ой динамикасини ўрганишда муҳим деб баҳоламоқда.
Манбалар:
Урал астрономик обсерваторияси маълумотлари
NASA Lunar Reconnaissance Orbiter Project
European Southern Observatory таҳлиллари
TASS агентлиги, 2025 йил 5 октябрь
Хулоса
7 октябрь куни осмонга назар ташлаш учун яхши сабаб бор: Ой Ерга одатдагидан яқинроқ келади ва табиий юлдузлар фонида алоҳида ёрқин тусда кўринади. Бу ҳолат фақат астрономлар учун эмас, оддий кузатувчилар учун ҳам ноёб томоша бўлади.
