Жиззах вилоятида амалга оширилаётган 500 МВт қувватга эга қуёш фотоэлектр станцияси лойиҳаси нафақат энергетика соҳаси, балки ҳудудий иқтисодий ривожланиш учун ҳам муҳим аҳамият касб этмоқда. “HUADIAN JIZZAKH SOLAR POWER” МЧЖ ва Жиззах вилояти солиқ бошқармаси раҳбарияти ўртасида бўлиб ўтган учрашувда ана шу лойиҳани амалга ошириш жараёнидаги солиқ имтиёзларидан самарали фойдаланиш масалалари муҳокама қилинди.
ЯШИЛ ЭНЕРГИЯ — МИЛЛИЙ СТРАТЕГИЯНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШИ
Ўзбекистон сўнгги йилларда қайта тикланувчи энергия манбаларини ривожлантиришни устувор йўналиш сифатида белгилаган. Энергетика вазирлиги маълумотларига кўра, 2030 йилга қадар мамлакатда қуввати камида 8 ГВт бўлган қуёш ва шамол станцияларини ишга тушириш режалаштирилган.
Шу таркибда Жиззах вилояти Фориш туманида амалга оширилаётган “HUADIAN JIZZAKH SOLAR POWER” лойиҳаси 500 МВт қувват билан мамлакатдаги энг йирик “яшил энергия” объектларидан бирига айланиши кутилмоқда. Бу миқдор, тахминан, 200 мингдан ортиқ хонадоннинг электр энергиясига бўлган эҳтиёжини қоплаш имконини беради (Манба: Энергетика вазирлиги маълумотлари, 2025 йил).
СОЛИҚ ИМТИЁЗЛАРИ — ИНВЕСТИЦИЯ УЧУН МУҲИМ ОМИЛ
Учрашувдаги асосий масала — хорижий сармоядорлар учун яратилган солиқ имкониятларини самарали қўллаш бўлди. Ўзбекистонда стратегик аҳамиятга эга энергетика лойиҳалари иштирокчилари учун бир қатор имтиёзлар жорий этилган. Хусусан, қайта тикланувчи энергия объектларига инвестиция киритувчилар қатор солиқлардан вақтинчалик озод этилади (Манба: Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 30 декабрдаги ПҚ–4677-сон қарори).
Бу чоралар хорижий компаниялар, жумладан, Хитойнинг етакчи энергетика корпорациялари иштирокидаги лойиҳалар учун қулай муҳит яратишга хизмат қилмоқда. “HUADIAN JIZZAKH SOLAR POWER” МЧЖнинг ташкил этилиши ҳам ана шу сиёсат натижасидир.
ТАҲЛИЛ: СОЛИҚ ТИЗИМИ ВА ИНВЕСТОРЛАРНИНГ ИШОНЧИ
Хитойнинг “Huadian” корпорацияси дунёдаги энг йирик энергетика операторларидан бири ҳисобланади. Унинг Ўзбекистондаги фаолияти мамлакатнинг инвестицион жозибадорлиги ошганидан далолат беради. Жаҳон банкининг 2024 йилги ҳисоботига кўра, Ўзбекистон Марказий Осиёда хорижий инвестиция киритиш учун энг барқарор давлатлардан бири сифатида қайд этилган.
Бироқ, мутахассислар таъкидлаганидек, имтиёзлардан фойдаланишда шаффоф механизмлар муҳим аҳамият касб этади. Солиқ сиёсатидаги мураккабликлар ёки ҳужжат айланмасидаги бюрократик тўсиқлар инвесторлар фаолиятига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Шунинг учун Жиззах вилояти солиқ бошқармаси ва компания ўртасидаги мулоқот ана шу муаммоларни олдиндан бартараф этишга хизмат қилади.
Лойиҳа тўлиқ ишга тушгач, Жиззах вилоятида камида 300 дан зиёд янги иш ўринлари яратилиши кутилмоқда. Шунингдек, қурилиш жараёнида маҳаллий пудрат ташкилотлари иштирок этиши режалаштирилган. Бу эса ҳудуддаги иқтисодий айланмани кенгайтириб, солиқ тушумларини оширади.
Қуёш станцияси фаолияти натижасида йилига 600 минг тоннадан ортиқ углерод гази чиқарилишининг олди олиниши кутилмоқда. Бу кўрсаткич Ўзбекистоннинг “Яшил энергетика – 2030” дастурида белгиланган экологик мақсадларга тўла мос келади.
Ҳозирги пайтда “яшил энергия” соҳасидаги асосий муаммолардан бири — электр узатиш тармоқларининг етарли даражада модернизация қилинмаганидир. Баъзи ҳудудларда юқори қувватли станциялар ишга тушгач, мавжуд инфратузилма энергияни тўлиқ қабул қилиб, тақсимлай олмаслик хавфи мавжуд. Шу сабабли, Жиззах вилоятида ҳам параллел равишда электр тармоқларини янгилаш ишлари олиб борилиши зарур.
Шунингдек, лойиҳани амалга оширишда маҳаллий кадрларни тайёрлаш масаласи ҳам долзарб. Бу нафақат ишчи кучига бўлган талабни қоплайди, балки “яшил иқтисодиёт” соҳасида миллий салоҳиятни шакллантиради.
“HUADIAN JIZZAKH SOLAR POWER” лойиҳаси — Ўзбекистоннинг энергетик мустақиллик ва экологик барқарорлик сари ташлаётган қадамларидан бири. Солиқ имтиёзлари, инвесторлар билан очиқ мулоқот ва инфратузилмани янгилаш — бундай йирик ташаббусларнинг муваффақият калитидир.
Бу лойиҳа амалга ошса, нафақат Жиззах вилояти, балки бутун мамлакат миқёсида “яшил энергия” иқтисодиётини ривожлантиришнинг янги босқичи бошланиши мумкин.
