АҚШ президенти Дональд Трамп раислигида Вашингтонда бўлиб ўтган “C5+1” саммити Марказий Осиё ва Америка Қўшма Штатлари ўртасидаги муносабатларни янги босқичга олиб чиқди. Саммитда Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев қатор стратегик ташаббусларни илгари суриб, навбатдаги учрашувни Самарқанд шаҳрида ўтказишни таклиф қилди. Бу таклиф минтақа марказининг геосиёсий аҳамияти ва Ўзбекистоннинг минтақавий ҳамкорликдаги етакчилик позициясини янада мустаҳкамлашини англатади.

Саммитнинг асосий йўналиши – амалиётга йўналтирилган ҳамкорлик

“C5+1” формати 2015 йилда таъсис этилган бўлиб, Марказий Осиёнинг беш давлати (Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон) ҳамда АҚШ ўртасидаги стратегик мулоқот майдонидир. Мирзиёев ўз нутқида бу формат сўнгги ўн йилда минтақавий савдо, транспорт ва энергетика соҳаларида амалий ҳамкорликни ривожлантиришда самарали механизм сифатида намоён бўлганини таъкидлади.

Президент доимий фаолият юритадиган котибият тузиш таклифини илгари сурди. Унинг сўзларига кўра, бу ташаббус “C5+1” форматидаги келишувларни декларатив эмас, амалий натижаларга айлантириш имконини беради. Шунингдек, вазирлар даражасидаги Инвестициялар ва савдо бўйича мувофиқлаштирувчи кенгаш ташкил этиш ва “Марказий Осиё инвестициявий шериклиги” жамғармасини йўлга қўйиш таклиф қилинди.

Транспорт ва энергетика — ҳамкорликнинг устувор йўналиши

Мирзиёев нутқида Марказий Осиёни Жанубий Кавказ ва Европа билан боғлайдиган йирик транспорт-коммуникация ва энергетика лойиҳаларини амалга ошириш масаласини алоҳида таъкидлади. Унинг таъкидига кўра, бу йўналишда АҚШ билан ҳамкорлик қилиш нафақат иқтисодий фойда, балки минтақавий барқарорлик ва сиёсий интеграцияни мустаҳкамлайди.

Ўзбекистон етакчиси шунингдек, муҳим минераллар қазиб чиқариш ва қайта ишлаш соҳасида махсус қўмита тузиш таклифини ҳам билдирди. Бу ташаббус минтақа давлатларига табиий ресурсларни рақобатбардош ва шаффоф асосда бошқариш имконини яратиши мумкин.

Қишлоқ хўжалиги ва инновациялар: АҚШ тажрибасидан фойдаланиш

Президент Мирзиёев АҚШ технологияларини жалб этган ҳолда қишлоқ хўжалигини модернизация қилиш зарурлигини таъкидлаб, “Минтақавий агротехнологик инновациялар шериклиги”ни ташкил этиш таклифини илгари сурди. Бу лойиҳа орқали Марказий Осиё мамлакатлари суғориш тизимини янгилаш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишлаш ва экспорт салоҳиятини ошириш имкониятига эга бўлади.

Гуманитар ва маданий ҳамкорлик

Музокараларда фақат иқтисодий масалалар эмас, балки маданий-гуманитар соҳалар ҳам муҳокама қилинди. Мирзиёев АҚШнинг етакчи музейларида Марказий Осиё халқларининг маданий меросига бағишланган қўшма кўргазмалар ташкил этиш таклифини билдирди. Бу ташаббус минтақани халқаро майдонда танитиш ва соф геосиёсий диалогдан ташқари маданий дипломатияни кучайтиришни кўзлайди.

Самарқанд – янги саммит майдони сифатида

Ўзбекистон етакчисининг навбатдаги “C5+1” саммитини Самарқанд шаҳрида ўтказиш ҳақидаги таклифи диққатга сазовор бўлди. Самарқанд бугун нафақат тарихий мерос, балки дипломатия маркази сифатида ҳам халқаро миқёсда танилган. Мирзиёевнинг бу таклифи минтақадаги барча давлатлар учун мулоқот ва ҳамжиҳатлик рамзи бўлган шаҳарни янги сиёсий майдонга айлантириш ниятидан далолат беради.

Саммит якунида кўп томонлама ҳужжатлар қабул қилинди, улар орасида инвестиция ҳамкорлигини мустаҳкамлаш ва энергетик лойиҳаларни қўллаб-қувватлашга оид келишувлар ҳам бор.

Геосиёсий аҳамият ва истиқбол

Вашингтондаги “C5+1” саммити Трамп иштирокидаги илк бундай форматдаги тадбир бўлди. Бу ҳолат АҚШнинг Марказий Осиё сиёсатидаги янги босқични англатади. Таҳлилчилар фикрича, Трамп маъмурияти минтақага геосиёсий жиҳатдан стратегик нуқта сифатида қарамоқда.

Мирзиёевнинг ташаббуслари эса Ўзбекистоннинг минтақавий етакчилик мақомини мустаҳкамлайди. Унинг “инклюзив ва прагматик дипломатияси” Марказий Осиёни халқаро иқтисодий ҳамкорлик тизимига янада интеграция қилишга хизмат қилади.

Хулоса

Шавкат Мирзиёевнинг “C5+1” саммитдаги чиқиши нафақат Ўзбекистон ташқи сиёсатидаги навбатдаги муваффақият, балки бутун минтақа учун янги имкониятлар эшигини очди. Самарқандда саммит ўтказиш таклифи, доимий котибият ва инвестиция жамғармаси ҳақидаги ташаббуслар “C5+1”ни декларатив форматдан амалий майдонга айлантиришнинг бошланиши бўлиши мумкин.

Бу саммит Марказий Осиёнинг халқаро сиёсий вазни ортиб бораётганини ва Ўзбекистоннинг бу жараёндаги фаол ролини яна бир бор исботлади.