Жанубий Корея олимлари тиш тўқималарини жарроҳликсиз тиклаш имконини яратадиган янги биомедицинал технология — микроигнали пластирни тақдим этди. Бу ёндашув тиббиёт учун кескин бурилиш бўлиб, ҳозирча фақат пломба, имплант ёки протез каби механик усулларга таянадиган стоматология соҳасини ўзгартира олади. Янги усул тиш илдизи ҳужайраларини табиий тарзда қайта фаоллаштириб, эмални тиклаш ва янги тўқима ҳосил қилиш имконини беради.
Энг муҳим янгилик — бу технология амалий жиҳатдан оддий, оғриқсиз ва фойдаланиш вақтлари аниқ тартибга солинган ҳолда ишлайди. Пластир кунига атиги 20 дақиқа милкка қўйилади ва шундоқ ҳам танада мавжуд бўлган қайта тикланиш механизмларини фаоллаштиради. Ҳайвонларда ўтказилган тажрибаларда шикастланган тиш тўқималарининг табиий тарзда янгилана олгани қайд этилгани стоматологияда янги давр бошланаётганидан дарак беради.
Технологиянинг марказида Tideglusib деб аталувчи дори туради. У одатда асаб касалликлари учун ишлатилиши мумкин бўлган препарат сифатида ўрганилган эди, аммо ҳозирда тиш тўқималарига таъсири янада муҳим деб топилди. Пластирнинг микроигналари келажакда стоматологияда инъекция ўрнини босиши, ҳатто айрим ҳолларда пломбани ҳам кераксиз қилиши мумкин. Дори тўғридан-тўғри милк орқали илдиз атрофига юборилади ва ҳужайраларни фаоллаштириб, янги эмал ва дентин деворларини ҳосил қилади. Бу жараён оддий консерватив стоматологияда эришиб бўлмайдиган даражада табиий натижа беради.
Ҳозирги кунда стоматологиянинг энг долзарб муаммоларидан бири — тиш тўқималарини табиий ҳолда қайта тиклаш имконияти мавжуд эмаслиги. Кариес, ёриқлар, чуқур шикастланишлар ёки нервнинг зарарланиши кўп ҳолларда тишни пломба қилиш, нервини олиш ёки имплантация қилишга олиб келади. Бу эса табиий тишнинг биологик хусусиятларини йўқотади. Жанубий Корея олимлари таклиф қилаётган усул эса ушбу муаммони тамоман ўзгартириши мумкин: табиатнинг ўзи тиклайдиган тишлар.
Ҳисоб-китобларга кўра, янги технология амалиётга 2026 йилдан кейин жорий этилиши мумкин. Бир тишни тиклаш тахминан 300 доллар атрофида тушиши кутилмоқда. Бу ҳозирги стоматологиядаги айрим қиммат муолажалар фонида нисбатан арзон саналади, айниқса имплантация ёки юқори сифатли протезлар билан солиштирилганда. Агар технология оммавийлашса, нархлар янада тушиши мумкин.
Усулнинг ишлаш механизми шундан иборатки, микроигналар милкдаги капилляр қон томирлари орқали биологик фаол дори моддасини жуда аниқ ва самарали етказади. Тиш илдизида мавжуд бўлган, лекин фаол бўлмаган ҳужайралар жонланиши натижасида янги тўқима ўсиши бошланади. Ҳайвонларда олинган натижалар умидланарли: зарарланган эмал 60–80 фоизгача қайта тикланган, дентин тўқимасида эса деярли тўлиқ янгиланиш кузатилган.
Шу билан бирга, технология ҳали инсонларда кенг кўламда синовдан ўтмагани боис, мутахассислар эҳтиёткорона ёндашувни сақлаб турибди. Лекин дори моддаси ва микроигналар технологияси аллақачон тиббиётнинг бошқа йўналишларида ўрганилгани, уларнинг хавфсизлиги юқори экани, янги стоматологик қўлланмани тезлаштириши мумкин.
Бундан ташқари, ушбу инновация стоматология бозорини ҳам тубдан ўзгартириши мумкин. Жарроҳлик амалиётлари сони қисқарса, имплант ва қиммат протез маҳсулотларига талаб ҳам пасайиши эҳтимолдан холи эмас. Башарти технология самарали бўлиб чиқса, келгуси ўн йилликда тишларни табиий тиклаш стоматологиянинг энг асосий йўналишларидан бирига айланади. Дунё бўйлаб қарийб 3,5 миллиард киши турли даражадаги тиш касалликларидан азият чекади. Демак, бозор улкан ва инновациялар учун очиқ.
Биомедицинал мутахассислар фикрига кўра, хар қандай янги технология каби, бу усул ҳам баъзи чекловларга эга бўлиши мумкин. Масалан, ҳаддан ташқари шикастланган, илдизи йўқолган ёки нерви умуман ишламай қолган тишларда тикланиш даражаси паст бўлади. Аммо ўрта ва енгил шикастланишларда эришилаётган натижалар илмий жамоатчиликни ҳам ҳайратда қолдирмоқда.
Ушбу технология стоматологияда табиий тўқималарни тиклаш бўйича янги парадигмани бошлайди. Агар якуний клиник синовлар ҳам муваффақиятли ўтса, 2026 йилдан кейин тишларни лечить қилиш эмас, тиклаш ҳақида гап кетадиган давр бошланиши мумкин. Бу эса тиббиётнинг бутун бир соҳасини қайта шарҳлашга олиб келади.
