Марказий банк тижорат банклари ва тўлов тизимлари операторларидан кредитлар, микрокредитлар ва лизингни тўлаш учун мижознинг картасидан маблағларни акцептсиз (мижознинг розилиги ва хабарисиз) ечиб олиш амалиётини тугатишни талаб қилган.
Сўнгги пайтларда кредит ёки микрокредит олган фуқароларнинг банк карталаридан, шунингдек уларнинг кафилларининг карталаридан рухсатсиз пул маблағларини ечиш ҳолатлари кўпайган. Шу муносабат билан, Марказий банк банклар ва тўлов тизимлари операторларини мижозлар билан ишлаш сценарийсини ўзгартиришга буюрган ва уларга қуйидагилар бўйича кўрсатма юборган:
эгаларининг банк карталарини автоматик тўлов хизматига улаш тўғрисидаги маълумотлар билан СМС-хабарланомаларни ўз вақтида юбориш;
банк картаси эгасига СМС-хабар бериш механизмини жорий этиш, унда унинг автоматик тўловга розилиги тўғрисидаги маълумотлар ва қайси кредит ва кимнинг фойдасига ундирилганлиги тўғрисидаги маълумотларни акс эттириш;
кредит бўйича қарздор ва кафилнинг пул олинадиган тўлов тўғрисида тўлиқ ва ишончли маълумотларни кўрсатган ҳолда СМС-хабар юбориш учун ва унинг тўловни амалга оширишга розилигини сўраш;
мобил иловани рўйхатдан ўтказишда ва унга банк карталарини улашда, шунингдек фирибгарлик ҳолатларининг олдини олиш учун микрокредитлар ва кредитлар беришда мижозларни аниқлаш учун Face ID механизмини жорий этиш;
микрокредитлар ва кредитларни расмийлаштиришда мижоз ўз мобил рақамларини тизимга киритмасдан олдин кафилларнинг рақамларига тасдиқлаш кодини юбориш ва уларнинг розилигини олгандан кейингина жараённи давом эттириш;
банк карталаридан акцептсиз пул ечишда қонунга қатъий риоя қилиш.
Банклар ва тўлов тизимлари операторлари янгиликлар тўғрисида 2023 йил 29 декабргача ҳисобот беришлари керак.
"Банклар ва тўлов тизимлари операторлари томонидан масофадан туриб хизмат кўрсатиш тизимлари орқали кредит тўловлари ҳисобига пул маблағларини автоматик ечиш амалдаги қонунчилик талабларини бузади",- дейилмоқда Марказий банкнинг хатида.
Масалан, Фуқаролик кодексининг 783-моддасига биноан, мижознинг кўрсатмасиз пул маблағларини ечиш фақат суд қарори билан ёки фуқаролик кодексида, бошқа қонунларда белгиланган ёки банк ва мижоз ўртасидаги шартномада назарда тутилган бошқа ҳолларда йўл қўйилади.
"Агар тижорат банклари фуқароларнинг банк карталаридан эгаларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини таъминламасдан пул маблағларини ечишга рухсат берсалар, бу истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини бузиш деб ҳисобланади. Бунга йўл қўйган тижорат банкларига чоралар кўрилади", - дея хабар бермоқда Марказий банк.
Агар банк кредит, микрокредит ва лизинг бўйича қарзларни топшириқсиз тўлаш учун банк картасидан маблағ кўчирса, у кейинги иш кунидан кечиктирмай маблағ миқдори, сабаблари ва кимнинг фойдасига кўчирилгани тўғрисида ҳисоб эгасига хабар бериши керак.
Марказий банкнинг таъкидлашича, тижорат банклари ва тўлов тизимлари операторлари ўтган йилнинг март ойида ва шу йилнинг январида шунга ўхшаш кўрсатмаларни олишган.
