Ўзбекистонда йўл ҳаракати қоидаларини бузган ҳайдовчилар учун жарималарнинг балли тизими жорий этилади. Сенат мазкур қонунни бир йилдан ортиқ муҳокамадан сўнг тасдиқлади. Янги тизим ҳайдовчилар учун қоидаларга риоя қилиш масъулиятини ошириш мақсадида қабул қилинган бўлса-да, кўпчилик ҳайдовчилар учун янги муаммоларни юзага келтириши мумкин.
2023 йилда мамлакатда 9,3 мингта йўл-транспорт ҳодисаси содир бўлиб, уларда 2,2 минг киши ҳалок бўлган ва 8,9 минг киши жароҳатланган. Бу қайғули кўрсаткичлар қонун лойиҳаси муҳокамасида асосий далил сифатида келтирилди.
Балли тизимнинг моҳияти:
Янги тизим ҳайдовчиларнинг йўл ҳаракати қоидаларини бузиш ҳолатлари учун жарима балларини ҳисоблашни назарда тутади. Агар ҳайдовчи 12 баллдан ортиқ жарима йиғса, унинг ҳайдовчилик гувоҳномаси камида олти ойга қайд этилади. Бу қоида, аввало, хавфсизликни яхшилашга қаратилган бўлса-да, қоидаларни тушунишдаги тушунмовчиликлар ёки нотўғри ҳисоб-китоблар сабаб ҳайдовчилар учун оғирчилик туғдириши мумкин.
Қўшимча чоралар:
- Маст ҳолда транспорт бошқаришни қайта такрорлаган ҳайдовчилар учун жиноий жавобгарлик жорий этилади.
- Ҳайдовчиларни тайёрлаш ва қайта тайёрлашдаги қоидаларни бузганлик учун жазо чоралари кучайтирилади.
- Суюлтирилган газ ёки муқобил ёқилғи турларидан фойдаланувчи транспорт воситаларига нисбатан янги ва қаттиқроқ талаблар киритилади.
Янги тизимнинг ҳайдовчилар учун оқибатлари:
Балли тизим қоидаларни бузмасликка ундаса-да, кўплаб ҳайдовчилар учун янги муаммоларни келтириб чиқариши мумкин. Чунки тушунмовчиликлар ёки майда қоидабузарликлар туфайли ҳам жарима баллари йиғилиши мумкин. Бу ҳайдовчиларга ортиқча маъмурий юклама ёки даромадлар йўқотилишига олиб келиши эҳтимоли бор.
Қонун йўлларда хавфсизликни яхшилаш ва ҳалокатлар сонини қисқартиришни мақсад қилган бўлса-да, унинг амалдаги ижроси ҳайдовчилар учун қўшимча қийинчиликлар яратиши мумкин. Балли тизимнинг самарали ишлаши ва адолатлилиги фақат унинг шаффоф ва аниқ қоидалар асосида жорий этилиши билан боғлиқ бўлади. Тизим жамоатчилик фикри ва ҳайдовчиларнинг ҳақ-ҳуқуқларини инобатга олган ҳолда амалга оширилиши муҳим аҳамиятга эга.