ЮНЕСКОнинг 43-Бош конференцияси муносабати билан Самарқанд шаҳрига кириш 2024 йил 30 октабрдан 14 ноябргача вақтинча чекланади. Бу ҳақда Ички ишлар вазирлиги расман маълум қилди. Таъкидланишича, чора нафақат хавфсизликни таъминлаш, балки халқаро делегацияларни қабул қилиш учун транспорт оқимини оптималлаштиришга ҳам қаратилган.
Ҳодисанинг моҳияти
ИИВ хабарига кўра, мазкур даврда Самарқандга кирувчи барча йўллар вақтинча ёпилади. Фақат хизмат кўрсатувчи транспорт ва аккредитациядан ўтган делегация воситалари кириши мумкин бўлади. Транзит ҳаракат учун айланма йўналишлар яратилган, ҳайдовчиларга махсус QR-код орқали электрон хариталар тақдим этилади. Бу ҳақда вазирликнинг расмий саҳифасида эълон қилинган маълумотда қайд этилган.
Бундай йўл чекловлари илк бор жорий этилаётгани йўқ. Илгари ҳам халқаро саммитлар пайтида Тошкент ва Бухоро шаҳарларида шунга ўхшаш вақтинча ҳаракат чекловлари қўлланган. Масалан, 2022 йилда ШҲТ саммити арафасида Самарқандда қисман кириш тақиқлари жорий этилганди. Бу чоралар хавфсизлик ва делегациялар ҳаракатини мувофиқлаштириш нуқтаи назаридан халқаро амалиётга мос ҳисобланади.
Таҳлилий нуқтаи назар
ЮНЕСКО Бош конференцияси 1985 йилдан буён илк бор Париждан ташқарида — айнан Самарқандда ўтказилаётгани билан аҳамиятли. Бу қарорнинг ўзиёқ Ўзбекистоннинг маданий ва тарихий нуфузига берилган халқаро баҳо сифатида талқин қилинмоқда. Шу билан бирга, бу катта ташкилий масъулият ва логистик тайёргарликни талаб қилади.
Мамлакат Ички ишлар вазирлиги ва Туризм ва маданий мерос вазирлиги маълумотларига кўра, тадбирда 180 дан ортиқ давлат ва халқаро ташкилотлар вакиллари иштирок этади. Бу эса шахарнинг инфратузилмаси, меҳмонхона тизими, транспорт хавфсизлиги ҳамда коммуникация тармоқлари учун жиддий синов бўлади.
Транспорт мутахассислари фикрича, вақтинча кириш чеклови аҳоли учун маълум ноқулайлик туғдириши табиий. Аммо айланма йўллар ва электрон навигация тизимларининг жорий этилиши ҳаракатни маълум даражада енгиллаштиради. Илмий таҳлиллардан маълум бўлишича, йирик халқаро форумлар вақтида шундай чекловлар шаҳар ичидаги турғун ҳаракатни 25–30 фоизга камайтиради ва хавфсизлик чораларини самарали таъминлайди.
Ижтимоий таъсир ва иқтисодий омиллар
Самарқандга киришнинг вақтинча ёпилиши маҳаллий туризм соҳасига қисман таъсир кўрсатиши мумкин. Аммо экспертлар бу таъсир қисқа муддатли бўлишини таъкидлайди. Туризм қўмитаси маълумотларига кўра, конференция даврида кутилган меҳмонлар сони 5000 га яқин бўлиб, бу шахар иқтисодиёти учун қўшимча даромад манбаини ҳам яратади.
Таҳлилчилар таъкидлашича, бундай халқаро тадбирлар мамлакат брендини мустаҳкамлайди ва инфраструктурани янгилашга туртки беради. Масалан, 2022 йилги ШҲТ саммитидан кейин Самарқандда 12 та янги меҳмонхона ва 3 та йирик транспорт узели фаолият бошлаган.
Хулоса
Самарқанднинг вақтинча ёпилиши — бу нафақат хавфсизлик чораси, балки халқаро нуфуз ва ташкилий тайёргарлик синови ҳамдир. ЮНЕСКО конференциясини қабул қилиш орқали Ўзбекистон ўзининг маданий мерос маркази сифатидаги ролини янада мустаҳкамламоқда. Вақтинча ноқулайликлар эса узоқ муддатли дипломатик ва иқтисодий фойда билан қопланиши кутилмоқда.
