Марказий Осиё мамлакатлари олий таълим ҳужжатларини ўзаро тан олиш тўғрисида асосий келишувга эришди. Бу, аввало, минтақада таълим ҳамда меҳнат бозорида мобилликни оширишга қаратилган муҳим қадам ҳисобланади. Қозоғистон ҳукумати томонидан Битим лойиҳаси маъқулланганидан сўнг, расман эълон қилинган ушбу ҳужжат мамлакатлар ўртасидаги илк интеграция ҳаракатларидан бири сифатида қаралувчи аҳамиятга эга.
Энг муҳим жиҳат — келишув аккредитациядан ўтган олий таълим муассасалари томонидан берилган дипломларни тан олишни назарда тутади. Бу эса талабалар, мутахассислар ва иш берувчилар учун янги имкониятлар очади: олий таълим ҳужжатлари ҳар бир давлатда тан олинади, уларда кўрсатилган малака ва мутахассислик соҳаларига мувофиқ профессионал фаолият олиб бориш, стажировка ўтиш ва таълимни давом эттириш ҳуқуқи кафолатланади.
Қайд этилишича, диплом тан олиш фақат миллий таълим стандартларида жиддий номувофиқликлар аниқланган тақдирда рад этилиши мумкин. Бу механизм оқибатда таълим сифатига ишончни сақлайди ва талабаларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилади. Шунингдек, ҳар бир давлат ўз ваколатли органини белгилaйди ва бу ҳақда депозитарий орқали барча томонларни хабардор қилади, яъни шаффофлик ва назорат тизими таъминланади.
Бу келишувнинг амалиётга татбиқ этилиши Марказий Осиёда таълим соҳасидаги интеграцияни мустаҳкамлайди. Масалан, талабалар битирган давлатидан ташқари мамлакатларда ишлай олади, стажировка ва тажриба алмашинуви ривожланади, олий таълим муассасалари ўртасида ҳамкорлик кенгайиши мумкин. Бундан ташқари, бу қадам минтақавий иқтисодий интеграцияни ҳам қўллаб-қувватлайди, чунки малака ва дипломларнинг ўзаро тан олиниши меҳнат миграцияси ва профессионал кадрлар оқимини осонлаштиради.
Айни пайтда, келишувни самарали амалга ошириш учун ҳар бир давлат ваколатли органлари томонидан назорат ва мувофиқлаштириш механизмлари ривожлантирилиши зарур. Бу тарзда, диплом тан олишдаги баҳс-мунозаралар камаяди, унинг қатъий стандартлари ҳар бир томон учун аниқ бўлади. Шу билан бирга, олий таълим муассасалари малака ва таълим сифати талаблари юксак даражада сақланади.
Марказий Осиёдаги бу қадам, шунингдек, минтақада олий таълим стандартларини уйғунлаштириш ва хорижий ҳамкорликни ривожлантириш имкониятини ҳам яратади. Талабалар ва мутахассислар учун янги имтиёзлар очилиши, уларнинг халқаро даражада рақобатбардошлиги ва профессионал фаолият имкониятлари кенгайиши аниқ кўринади. Бундан ташқари, мамлакатлар ўртасида таълим соҳасидаги тажриба алмашинуви ва илмий ҳамкорлик учун замин яратилади.
Шу билан бирга, келишув айрим саволларни ҳам қoлдиради: унинг узоқ муддатли таъсири, таълим сифати ва ҳамкорлик механизмлари қай даражада самарали ишлай олиши ҳозирча вақт талаб этади. Лекин аввалги тажрибалар шуни кўрсатадики, айрим давлатларда дипломларни ўзаро тан олиш тизими талабалар учун қўшимча имкониятлар ва илғор илмий лойиҳаларни амалга ошириш учун шароит яратади.
Хулоса қилиб айтганда, Марказий Осиёдаги олий таълим ҳужжатларини ўзаро тан олиш тўғрисидаги келишув минтақада таълим ва профессионал мобилликни янги босқичга олиб чиқади. Бу ҳам иқтисодий, ҳам илмий ҳамда ижтимоий жиҳатдан муҳим қадам бўлиб, минтақавий ҳамкорликнинг узоқ муддатли устувор йўналишларидан бирига айланиши мумкин.
