Ўзбекистонда биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш орқали йилига камида 60 миллион доллар тежаш имконияти мавжуд. Бу ҳақда Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази ўз таҳлилларида маълум қилди.
Муаммо: Эски инфратузилма — катта сарф
Кўп қаватли уйлар ва ижтимоий биноларнинг кўпчилиги ҳалигача совет даврида қурилган бўлиб, уларнинг ташқи деворлари, эшиклари ва иситиш тизимлари бугунги талабларга жавоб бермайди. Шундай биноларда энергия исрофи юқори, иситиш тизимлари самарасиз, деворлар ва эшиклар эса изоляция функциясини тўлиқ бажара олмайди.
Ечим: Модернизация ва изоляция
Марказ таҳлилларига кўра, биноларни қуйидаги йўналишларда янгилаш орқали сезиларли самарага эришиш мумкин:
Ташқи деворларни изоляция қилиш
Эшик ва ойналарни энергия тежамкор турларга алмаштириш
Иситиш ва совитиш тизимларини модернизация қилиш
Бу каби ўзгаришлар фақат ижтимоий объектлар доирасида амалга оширилганда ҳам энергия сарфини 20–50% гача камайтириш мумкин.
Иқтисодий ва экологик фойда
Бундай чора-тадбирлар нафақат иқтисодий, балки экологик жиҳатдан ҳам фойдалидир. Ҳисоб-китобларга кўра, амалга ошириладиган ислоҳотлар атмосферага чиқадиган CO₂ миқдорини йилига 780 минг тоннагача камайтириш имконини беради.
Шу билан бирга, Ўзбекистонда углерод бирликлари савдоси бозори фаолияти кенгаймоқда. Ортиқча квоталарни экспорт қилиш ҳисобидан давлат йилига 50 миллион долларгача қўшимча даромад олиши мумкин.
Ислоҳот муваффақиятининг калити — жамоавий иштирок
Таъкидланишича, бу жараёнда аҳоли ва ташкилотларнинг фаол иштироки ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Агар бинолар мулкдорлари модернизация дастурларида иштирок этса, бу лойиҳалар янада самарали ва барқарор бўлади.
Янги қурилиш: Эски бинолар ўрнига замонавий уйлар
Аввалроқ ҳукумат томонидан мамлакат бўйлаб 17 мингга яқин икки ва уч қаватли эски уйларни бузиб, улар ўрнида замонавий, энергия тежамкор кўп қаватли турар-жой мажмуаларини қуриш таклиф қилинган эди. Бу уйлар замонавий коммуникациялар, иссиқ ва совуқ сув, канализация ва самарали иситиш тизимлари билан жиҳозланиши белгиланган.
Хулоса: Энергия самарадорлигига йўналтирилган инвестициялар нафақат иқтисодий тежамкорликни таъминлайди, балки экологик барқарорликни мустаҳкамлайди. Ўзбекистонда бу борадаги салоҳият улкан ва уни амалга ошириш – ҳар бир фуқаро, мулкдор ва ташкилотнинг онгли иштирокида.
