Украина президенти Владимир Зеленский Россияда бензин ва дизель ёқилғиси танқислиги кучайганини маълум қилди. Унинг сўзларига кўра, танқислик миқдори 20 фоизга яқинлашган ва Россия ҳукумати захирадаги ёқилғи захираларини ишлата бошлаган.
«Бизга келган маълумотларга кўра, Россияда ёқилғи – хусусан, бензин танқислиги 20 фоизга яқинлашди. Улар захирадаги дизель ёқилғисини ҳам ишлата бошлади», – деди Зеленский 8 октябрь куни қилган видеомурожаатида.
Президент таъкидлашича, Украина томони бир неча бор Москвага урушни тугатиш ёки вақтинча оташкесимга келиш таклифини берган, аммо Владимир Путин бу таклифларни рад этган.
«Шу сабабдан Россия урушнинг ҳақиқий нархини ҳис этиши адолатли бўлади», — деди Зеленский.
Фон ва таҳлил: Украина зарбалари ёқилғи тизимига зарба бермоқда
Сўнгги ойларда Украина қуролли кучлари Россия ҳудудидаги энергетика инфратузилмаларига, хусусан нефтни қайта ишлаш заводларига узоқ масофали зарбалар бермоқда. Украина расмийларининг маълумотича, бу ҳужумлар Россиянинг урушни молиялаштириш имкониятини чеклашга қаратилган.
Мазкур ҳужумлар ортидан Россиянинг бир нечта минтақаларида ёқилғи таъминотида узилишлар кузатилган. Бу ҳақда “Рейтерс”, Bloomberg ва The Kyiv Independent каби халқаро ОАВлар ҳам хабар берди. Улар маълумотни Россия бозорини кузатувчи иқтисодий таҳлилчиларнинг ҳисоботлари билан тасдиқлаган.
Иқтисодий оқибатлар: инфляция ва логистика хавфи
Ёқилғи танқислиги Россия иқтисоди учун жиддий хавф туғдириши мумкин. Мутассадиларнинг фикрича, бензин нархининг ўсиши ички бозорда инфляцияни тезлаштириши, айниқса қиш мавсуми олдидан транспорт ва қишлоқ хўжалиги соҳаларига босимни кучайтириши эҳтимолдан холи эмас.
Иқтисодий таҳлилчи Андрей Мовчаннинг таъкидлашича, Россия ҳозирча экспортни қисқартириш ва ички бозорни таъминлаш ҳисобига мувозанатни сақлаб турибди, аммо Украина зарбалари давом этса, ёқилғи етишмовчилиги янада кучайиши мумкин.
Фактчекинг: манбалар ва расмий маълумотлар
Зеленскийнинг мурожаати Украина президенти расмий Telegram ва YouTube каналларида 8 октябрь куни эълон қилинган.
Россия расмий идоралари ҳозирча ёқилғи танқислиги ҳақидаги маълумотни тўлиқ рад ёки тасдиқ этмаган. Аммо сентябрь ойида Россия Энергетика вазирлиги айрим минтақаларда бензин нархининг ўсиши ва таъминотдаги узилишлар бўйича “техник чекловлар”ни тан олган.
“Bloomberg Energy Tracker” ҳисоботига кўра, Россияда ёқилғи нархи сентябр охирида йиллик ҳисобда 15–17% га ўсган.
Хулоса: сиёсий ва иқтисодий босим кучаймоқда
Фактлар шундан далолат берадики, Украина зарбалари Россиянинг энергетик тизимига реал таъсир кўрсатмоқда. Бензин танқислиги ва нефть логистикасидаги узилишлар уруш иқтисодига қўшимча босимни кучайтираётгани қайд этилмоқда.
Россия ҳозирча ички бозорни устувор деб билиб, экспортни қисқартириш сиёсатига ўтди. Аммо узоқ муддатда бу сиёсат ҳам ички таъминотни барқарор сақлаб қолишга етарли бўлмаслиги мумкин.
