Энг муҳим маълумот
Техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасида назорат инспекцияси томонидан ўтказилган навбатдаги синовлар натижасида уч хил маҳсулот — “P.I.T” русумдаги пайвандлаш аппарати, “Nikura” брендли электр чойнак ва “Extrus” барашкали крайниги — амалдаги стандарт талабларига жавоб бермаслиги аниқланди. Улар фойдаланиш учун хавфли, чунки электр хавфсизлиги ва механик барқарорлик меъёрлари бузилган.
Текширув ва манбалар
Инспекция маълумотига кўра, Андижон шаҳрида сотувда бўлган “P.I.T PMI180-C1” пайвандлаш аппарати “Техник воситаларнинг электромагнит мослиги тўғрисидаги умумий техник регламент” талабларига мувофиқ келмаган. Расмий хулосада айтилишича, у ортиқча қизиш, изоляциянинг етишмаслиги ва электр тебранишларнинг юқори даражаси билан ажралиб туради. Бу ҳолат узоқ фойдаланишда аппаратнинг тез ишдан чиқиши ёки пайванд сифатининг паст бўлишига сабаб бўлиши мумкин.
Сирдарё вилоятида ўтказилган синовлар “Nikura” брендли электр чойнакнинг электр хавфсизлиги бўйича талабларга жавоб бермаслигини кўрсатган. Инспекция синов баённомаларида қайд этилишича, қурилмада изоляция масофалари етарли эмас ва тўсатдан қисқа туташув ёки ток уриши хавфи мавжуд.
Хоразм вилояти, Урганч шаҳрида эса “Extrus” барашкали крайниги синовдан ўтказилиб, босимга бардош бермаслиги аниқланган. Мутахассислар таъкидлашича, бу каби камчиликлар сув тизимида авария ва моддий зарарга олиб келиши мумкин.
Техник нуқтаи назардан таҳлил
Метрология ва стандартлаш соҳаси мутахассиси А.Раҳматовнинг фикрича, бу каби маҳсулотлардаги номувофиқликлар асосан “сертификатсиз импорт” оқибатида юзага келади:
«Ишлаб чиқарувчилар кўпинча ички бозор талабларини эмас, арзон хом ашё ёки ички талабга мослашмаган стандартни қўллайди. Бу эса маҳсулотнинг электромагнит мослиги, изоляция ва босим параметрларига таъсир кўрсатади», — дейди эксперт.
Мутахассис изоҳича, Ўзбекистонда фойдаланиладиган электр қурилмалари O‘z DSt 12.2.007.0-2002 ва IEC 60335 халқаро стандартларига мувофиқ бўлиши лозим. Бу ҳужжатларда электр қурилманинг изоляция, тўсатдан ишдан чиқиш ва юзалар қизиши бўйича аниқ меъёрлар белгиланган.
Ҳуқуқий асос ва назорат механизми
Техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги инспекция “Техник регламент тўғрисида”ги қонун асосида ҳаракат қилади. Қонунга кўра, ҳар бир импорт қилинган маҳсулот мажбурий синовдан ўтиши ва сертификатга эга бўлиши керак. Агар маҳсулот синовдан ўтмаса ёки стандартга номувофиқ бўлса, унинг сотилиши тақиқланади.
Инспекциянинг расмий маълумотларига кўра, 2025 йилнинг ўтган тўққиз ойи давомида 1200 дан ортиқ турдаги маҳсулот текширилган, шулардан 15 фоизи стандарт талабларига жавоб бермаган. Энг кўп камчилик электр қурилмалар ва маиший техникаларда кузатилган.
Фактчекинг натижалари
Таҳлил жараёнида “Nikura” ва “P.I.T” бренди маҳсулотлари ҳақиқатан ҳам халқаро стандарт сертификатларига эга эмаслиги маълум бўлди. Ишлаб чиқарувчи корхоналарнинг расмий сайтларида ёки ISO реестрларида ушбу моделларга оид сертификатлар қайд этилмаган. Шу сабабли, уларнинг Ўзбекистон бозорида эркин айланиши амалда техник қонунбузарлик ҳисобланади.
Шунингдек, “Extrus” номли сантехника маҳсулоти бўйича ҳам ишлаб чиқарувчи маълумотлари очиқ эмас, бу эса маҳсулот манбасини аниқлашни қийинлаштиради.
Масъул органлар реакцияси
Инспекция мазкур маҳсулотларни савдодан чиқариш, тарқатувчиларга нисбатан маъмурий иш қўзғатиш ва такрорий назорат ўтказиш чораларини кўрди. Шу билан бирга, истеъмолчилардан маҳсулот харидидан олдин сертификат рақами ва ишлаб чиқарувчи ҳақида маълумот сўраш тавсия этилди.
Хулоса
Таҳлил шуни кўрсатадики, бозорлардаги айрим импорт маҳсулотлар техник стандартлардан четга чиқмоқда. Бу нафақат истеъмолчи хавфсизлиги, балки бозордаги рақобат адолатини ҳам бузади. Фактчекинг натижалари маҳсулот танлашда расмий сертификат ва ишлаб чиқарувчи маълумотини сўрашнинг аҳамиятини яна бир бор исботлайди.
