Ўзбекистон футбол тарихи учун янги саҳифа очилди — илк бор мамлакат мутахассислари ФИФА қўмиталари таркибига киритилди. Бу қарор ФИФА Кенгашининг 2025 йилги мажлисида тасдиқланган ва Ўзбекистон футбол ассоциацияси (ЎФА) расман маълум қилган. Бир қарашда бу хабар оддий расмий янгиликдек кўринса-да, амалда у мамлакат футбол соҳаси халқаро миқёсда қандай тан олинаётганини кўрсатади.

Асосий маълумот: ким қаерга тайинланди

ФИФАнинг Футболда технологиялар, инновациялар ва рақамли ривожланиш қўмитаси (Football Technology, Innovation and Digital Transformation Committee) – футболда VAR, офсайдни яримавтоматик аниқлаш, гол технологиялари ва сунъий интеллект каби илғор ечимларни жорий этиш учун масъул тузилма ҳисобланади.
Мазкур қўмитанинг раис ўринбосари лавозимига 2025–2029 йиллар учун ЎФА биринчи вице-президенти Равшан Ирматов тайинланди. Бу ҳақда ЎФАнинг расмий саҳифасида 2025 йил 12 октябрда хабар берилган.

Шунингдек:

• Аваз Максумов, ЎФА бош котиби — Соҳил футболи қўмитаси (Beach Soccer Committee) аъзоси;

• Юлия Панина, аёллар футболини ривожлантириш бўлими бошлиғи — Аёллар терма жамоалари мусобақалари қўмитаси (Women’s National Team Competitions Committee) аъзоси этиб тасдиқланган.

ФИФА расмий маълумотномаларида (fifa.com, 2025) қўмита таркибларини шакллантиришда “спорт бошқарувида инновацион тафаккур, маҳаллий федерациялар билан самарали ҳамкорлик ва технологияни қўллаш тажрибаси” асосий мезон сифатида кўрсатилган.

Таҳлил: Нега айнан Ўзбекистон ва айнан ҳозир?

Сўнгги беш йилда ЎФАнинг ФИФА билан ҳамкорлик даражаси кескин ошган. 2024 йилда Ўзбекистон илк бор ФИФА ҳомийлигидаги йирик мусобақа — футзал бўйича жаҳон чемпионатига мезбонлик қилди. Бундан олдинги 30 йиллик тарихда бу каби нуфузли мусобақа Осиёнинг бирорта давлатида ўтказилмаган.

Бу ҳолат Ўзбекистоннинг халқаро футбол инфратузилмасини ривожлантиришдаги салоҳиятини амалда намойиш этди. ФИФАнинг расмий ҳисоботларига (FIFA Annual Report 2024) кўра, чемпионат давомида ташкилий жиҳатдан 90%дан ортиқ ижобий баҳолар қайд этилган, VAR тизими, рақамли билетлар ва фанат идентификацияси биринчи марта Марказий Осиёда қўлланилган.

Шу билан бирга, Равшан Ирматовнинг номзоди ФИФА қўмитасига тасдиқланиши ҳам унинг халқаро обрўси билан изоҳланади. У 2018 йилдаги жаҳон чемпионатида ҳакам сифатида энг кўп ўйин бошқарган ва 2020 йилдан буён ОФК (Осиё футбол конфедерацияси) Технологик ривожланиш бўлимида эксперт сифатида фаолият юритган. Бу тажриба ФИФА учун муҳим омил бўлган.

Фактчекинг: бу тайинлов бошқа давлатларда қандай қабул қилинди?

BBC Sport ва InsideWorldFootball таҳлилларига кўра, ФИФА қўмиталарига янги аъзоларни танлаш жараёнида географик мувозанат сақланиши муҳим ҳисобланади. 2025 йилдаги янги таркибда Африка, Осиё ва Жанубий Америкадан 12 нафар янги аъзо тасдиқланган. Бу жараённинг мақсади – футбол технологияларини глобал даражада синовдан ўтказиш имкониятини кенгайтириш.

Demak, Ўзбекистоннинг қўмитага киритилиши бир томондан минтақавий тенгликни таъминласа, иккинчи томондан, мамлакатда сўнгги йилларда амалга оширилаётган рақамли ислоҳотлар (жумладан, VAR, стадион рақамли назорати, билеттернинг электрон тизими) натижасидир.

ФИФАнинг 2025 йил март ойидаги пресс-релизида таъкидланишича, яқин беш йилда футболда сунъий интеллект ва фан-технологиялар интеграцияси асосий ривожланиш йўналиши бўлади. Шу жиҳатдан, Ўзбекистоннинг “технология ва инновация” қўмитасидаги иштироки мамлакатни бу жараёнга тўғридан-тўғри қўшади.

Ўзбекистон учун бу нимани англатади?

Таърифларга кўра, ФИФА қўмитасидаги иштирок мамлакатнинг овоз ҳуқуқига эга бўлишини ва янги технологияларни синовдан ўтказишда устувор иштирокни таъминлайди. Бу эса келгусида VAR ёки автоматлашган офсайд тизимларини маҳаллий мусобақаларда жорий этишда молиявий ва техник ёрдам олиш имконини беради.

Масалан, ФИФАнинг 2023 йилдаги техник ёрдам дастурлари доирасида Марокаш ва Саудия Арабистони VAR тизимини тўлиқ жорий этиш учун 4,5 миллион долларлик грант олган. Ўзбекистоннинг ҳам шундай дастурлардан фойдаланиши кутилмоқда.

Хулоса: янги босқич бошланмоқда

Ўзбекистоннинг ФИФА қўмиталаридаги иштирокини фақат шарафли лавозим сифатида қабул қилиш етарли эмас. Бу — мамлакат футбол тизимининг рақамли ва бошқарув салоҳияти халқаро даражада тан олинганини англатади. Энди ЎФА фақат мусобақа ташкилотчиси эмас, балки технология ва бошқарув сиёсатини шакллантирувчи иштирокчига айланмоқда.

Бу тажриба нафақат футбол соҳаси, балки бошқа спорт федерацияларига ҳам халқаро интеграция жараёнларида намуна бўлиши мумкин.