Ўзбекистон миллий терма жамоасининг собиқ бош мураббийи Сречко Катанецнинг уч нафар ёрдамчиси ФИФАга мурожаат қилиб, 350 минг евро товон пули талаб қилгани ҳақида маълум қилинди. Бу ҳақда Ўзбекистон футбол ассоциацияси (ЎФА) расмий баёнот эълон қилди.
Ассоциация маълумотига кўра, мазкур талаб “асоссиз” деб баҳоланган, чунки ёрдамчи мураббийларнинг меҳнат шартномаларида бош мураббий билан боғлиқ шартли модда мавжуд бўлган. Яъни, агар бош мураббийнинг шартномаси бекор қилинса, унинг ёрдамчилари билан ҳам шартнома автоматик равишда бекор қилинади.
1. Воқеа моҳияти
ФИФАга мурожаат қилган мураббийлар Катанецнинг 2024 йил охирида ишдан кетиши билан ўзларининг шартномалари ҳам бекор қилинганини, аммо бу жараёнда товон пули тўланмаганини таъкидламоқда. Улар халқаро спорт қонунчилиги асосида компенсация сўраб чиқишган.
ЎФА эса жавоб баёнотида:
«Шартномаларда аниқ белгилаб қўйилган “бош мураббийнинг ишдан кетиши ҳолатида ёрдамчиларнинг шартномаси ҳам тугатилади” бандига асосан уларнинг меҳнат муносабатлари автоматик равишда якунланган», — дейилади Ассоциация хабарида.
Шунингдек, ЎФА ёрдамчи мураббийларга “бошқа ёш тоифадаги терма жамоаларда ишлаш таклиф этилганини” қайд этган.
2. Қонунчилик нуқтаи назаридан таҳлил
Футболдаги меҳнат шартномалари ФИФАнинг “Regulations on the Status and Transfer of Coaches” ҳужжати билан тартибга солинади. Унда ёрдамчи мураббийлар бош мураббийга тўғридан-тўғри боғлиқ бўлган ҳолларда “dependent contract” шаклида фаолият юритиши мумкинлиги қайд этилган.
Спорт ҳуқуқи бўйича мутахассислар фикрича, бундай бандлар “жамоавий раҳбариятнинг тузилмавий бирлиги”ни сақлаш учун жорий этилади. Масалан, ФИФАнинг 2022 йилдаги “CAS Award 2022/A/8321” қарорида ҳам шундай ҳолат тан олинган — бош мураббий ишдан кетса, ёрдамчиларнинг шартномаси ҳам автоматик равишда тугайди ва бу ҳолат “меҳнат ҳуқуқини бузиш” сифатида баҳоланмайди.
3. ЎФА позициясининг ҳуқуқий асоси
ЎФАнинг билдиришича, мазкур шартнома моддаси ФИФА ва Спорт арбитраж суди (CAS) амалиётида кенг қўлланиладиган норма ҳисобланади. Яъни ёрдамчи мураббийлар “индивидуал мустақил ходимлар” сифатида эмас, балки “бош мураббий штабининг аъзолари” сифатида кўрилади.
Бундай ҳолатлар Испания, Италия ва Англия каби мамлакатларда ҳам амалда бор. Масалан, Англия Премьер-лигасидаги клублар одатда мураббийлар штаби билан бир марталик жамоавий шартнома тузади, бу эса бош мураббий кетганда бутун штабнинг ишдан кетишини англатади.
Шу жиҳатдан ЎФАнинг қарорини ҳуқуқий жиҳатдан халқаро амалиётга мос деб баҳолаш мумкин.
4. Мураббийлар даъвосининг эҳтимолий натижаси
ФИФАнинг ҳал қилувчи органи — Dispute Resolution Chamber (DRC) одатда бундай ҳолатларда шартномадаги аниқ моддаларни асос қилиб олади. Агар мураббийлар имзолаган ҳужжатда “бош мураббий билан шартнома тугаганда — ёрдамчи мураббийлар шартномаси ҳам бекор бўлади” деган банд мавжуд бўлса, ФИФА уларнинг товон пули талабини рад этиши эҳтимоли катта.
Бироқ, агар ёрдамчи мураббийлар “ишдан кетиш жараёнида олдиндан расмий хабардор қилинмаганини” ёки “таклиф қилинган янги лавозимлар ўз даражасига мос келмаганини” исботлай олса, ФИФА қисман товон пули тўлаш ҳақида қарор чиқариши мумкин.
5. Контекст: Катанецнинг кетиши ва янги бошланиш
Сречко Катанец 2021 йилда Ўзбекистон терма жамоаси бош мураббийи сифатида тайинланган эди. Унинг раҳбарлигида жамоа 2024 йилга қадар бир қатор халқаро учрашувларда иштирок этди. 2024 йил охирида ЎФА билан келишув асосида шартнома бекор қилинган.
2025 йил бошида эса терма жамоа бошқарувига янги мураббийлар штаби келди. Бу ўзгариш билан бирга Катанец даврида ишлаган ёрдамчи мураббийлар ҳам ишдан бўшатилди.
Хулоса
Фактлар таҳлилига кўра, Катанец ёрдамчилари ФИФАга қилган мурожаат орқали товон пули олишга интилаётган бўлса-да, ҳуқуқий жиҳатдан уларнинг имкониятлари чекланган. Сабаби — меҳнат шартномаларининг мазмунида автоматик бекор қилиниши ҳақидаги модда бор.
ЎФАнинг позицияси халқаро спорт ҳуқуқи амалиётига мос келади ва эҳтимол, ФИФА ҳам бу позицияни тасдиқлаши мумкин.
Бироқ, бу воқеа Ўзбекистон футболидаги кадрлар сиёсати ва шартнома тузишдаги шаффофлик масаласини яна бир бор муҳокама марказига чиқаради.
