2025 йил 10 октябрда Исроил ва ҲАМАС ўртасида ўт очишни тўхтатиш бўйича келишув кучга кирганига қарамай, 19 октябрда Ғазо секторидаги Рафаҳ ҳудудида юз берган тўқнашувлар натижасида камида 51 фаластинлик ҳалок бўлди, 150 нафардан ортиғи эса жароҳат олди. Бу ҳақда “Ал Жазира” телеканали тиббиёт ходимларига таяниб хабар берди.
Ҳодисанинг келиб чиқиши ва даъволар
Исроил мудофаа кучлари ушбу ҳарбий амалиётни ҲАМАС томонидан Рафаҳдаги қўшинларга қилинган ҳужумга жавоб сифатида баҳолади. Исроил Мудофаа вазири Исроил Кац армияга “Ғазо секторидаги ХАМАС террорчилик нишонларига қарши қатъий ҳаракат қилиш” буйруғини берганини маълум қилди. Шу билан бирга, Фаластин ҳаракати Рафаҳдаги ҳодисага алоқадорлигини рад этиб, ўт очишни тўхтатиш келишувини бузмаганини билдирди.
Бу зиддиятли баёнотлар икки томоннинг сулҳ шартларини турлича талқин қилаётганини кўрсатади. Хусусан, тинчлик келишуви шартлари ва уларни бузиш ҳолатлари ҳақида аниқ ва шаффоф маълумотлар тақдим этилмагани, вазиятни баҳолашни мушкуллаштирмоқда.
Келишувнинг мазмуни ва халқаро муносабат
10 октябрда кучга кирган ўт очишни тўхтатиш келишуви АҚШ президенти Доналд Трампнинг кўмагида амалга оширилган бўлиб, Миср, Қатар ва Туркиянинг дипломатик саъй-ҳаракатлари билан мувофиқлаштирилган. Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги ҳам ушбу келишувни олқишлаб, уни “гуманитар инқирозни енгиллаштириш ва сиёсий мулоқотга йўл очиш” деб баҳолаганГазета.uz.
Бироқ, келишувнинг амалий натижалари шубҳа остида. АҚШ расмийлари ҲАМАСнинг ҳаракатлари тинчлик жараёнига таҳдид солаётганини таъкидлаган бўлса-да, Фаластин томони бу айбловларни рад этмоқда.
Фактчекинг: даъволарни текшириш
Қурбонлар сони — “Ал Жазира” телеканалига кўра, 51 киши ҳалок бўлган ва 150 нафар жароҳатланган. Бу маълумот мустақил тиббиёт ходимлари ва маҳаллий шифохоналарга таяниб берилган. Ҳозирча БМТ ёки Халқаро Қизил Хоч ташкилоти томонидан расмий тасдиқ берилмаган, шунинг учун рақамлар тахминан деб баҳоланиши мумкин.
ҲАМАСнинг ҳужуми — Исроил мудофаа кучлари Рафаҳдаги ҳужумни ҲАМАСга нисбат берган. Аммо мустақил халқаро кузатувчилар ёки спутник маълумотлари билан тасдиқланган далиллар тақдим этилмаган. Фаластин томони бу айбловни рад этгани сабабли, воқеа юзасидан нейтрал фактлар етарли эмас.
Келишув шартлари — “Hordiq.uz” ва “Gazeta.uz” манбаларига кўра, келишувда жанговар ҳаракатларни тўхтатиш, гаровга олинганларни озод этиш ва гуманитар ёрдамни таъминлаш каби шартлар белгиланган. Аммо келишув матни тўлиқ эълон қилинмагани сабабли, унинг бузилган-бузилмаганини аниқ баҳолаш қийин.
Хулоса
Ғазо секторидаги сўнгги қурбонлар сулҳнинг заифлигини ва ҳар икки томоннинг келишувга нисбатан ишончсизлигини кўрсатади. Воқеаларнинг турлича талқин қилиниши, мустақил фактлар етишмаслиги ва расмий манбаларнинг чекланганлиги вазиятни мураккаблаштирмоқда. Халқаро ташкилотлар ва мустақил кузатувчиларнинг фаол иштироки, шаффоф маълумотлар тақдим этилиши тинчлик жараёнининг муваффақияти учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга.
