Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмаси 2025 йилнинг январ–сентябр ойлари учун тахминан 59,8 млрд долларни ташкил этгани ҳақидаги маълумотлар очиқ манбаларда расман тасдиқланмаган. Бироқ расмий Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, январь–июль ойлари учун савдо айланмаси 44,4 млрд долларга етиб, йиллик ўсиш 19,9 % ни ташкил этган.
Бу рақам расмий ҳисоботларда аниқ кўрсатилмаган бўлса ҳам, умумий хажм нуқтаи назаридан мантиқан 60 млрдга яқин эканини билдиради. Исботланган фактларни таҳлил қилганимизда:
Январь–июль учун 44,4 млрд доллар ёки 20,108.9 млн доллар экспорт, 24,292.3 млн доллар импортни ташкил қилган.
Мавсумдаги энг йирик савдо ҳамкорлари Хитой ва Россия бўлиб, улар умумий савдо айланмасида тегишли равишда, 18.2 % ва 16.1 % улушга эга экани маълум қилинган.
Таҳлилий нуқталар
Савдо айланмасининг йилнинг биринчи ўн бир ойига ёки тўққиз ойига етиб – 59,8 млрд долларга чиққани мумкин, лекин бу расмий матнли ҳисоботда очиқланмаган. Шунинг учун бу рақамни “тахмин” сифатида қабул қилиш зарур.
Савдо айланмасининг катталиги Ўзбекистон иқтисодий ривожланиши учун ижобий сигналдир, аммо ушбу кўрсаткич билан бир қаторда экспорт ва импортнинг таркиби, ташқи савдо баланси каби омиллар ҳам таҳлил қилиниши керак.
Хитой ва Россия билан савдо алоқаларининг юқори улуши геосиёсий ва логистик хавфларига олиб келиши мумкин — бир қатор ташқи бозорларга бойбоғланиш сустликка олиб чиқиши турган гап.
Савдо айланмаси ҳажми катталашган бўлса-да, импортнинг ўсиши ҳамда савдо баланси манфий бўлиши мумкинлигига оид маълумотлар мавжуд. Масалан, январ–июль даврида савдо баланси –4,183.5 млн долларни ташкил этган.
Хулоса
Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмаси тез ўсмоқда ва 2025 йилда “салкам 60 млрд доллар”ни ташкил этиши эҳтимоли катта. Лекин бу рақам расмий тарзда тўлиқ тасдиқланмаганлиги, шунингдек савдо таркиби ва ташқи қийинчиликлар ҳам мавжудлиги инобатга олиниши керак. Шуниси аниқ: савдо кўрсаткичи ўсмоғи билан бирга, унинг барқарорлиги ва хатарларига ҳам жиддий ёндашилиши муҳимдир.
