2025 йил 28 ноябрда қабул қилинган 750‑сон қарори билан Ўзбекистонда автотранспорт воситаларини экологик тоифа асосида ажратиш ва экологик стикер бериш тартиби расман тасдиқланди.
Энди расмий: ҳар бир автомобил чиқараётган зарарли моддалар миқдори, унинг экологик синфи (Euro-0, Euro-1, ... Euro-4 ва юқори) ва ёқилғи турига қараб, “яшил” (тоза), “сариқ” (ўрта), ё “қизил” (зарарли) тоифаларидан бирига киритилади.
Стикер олиш жараёни шундай: транспорт рўйхатга олиниши, қайта рўйхатга олинишида — ёки истаилганда — egasi Ички ишлар вазирлиги Йўл ҳаракати хавфсизлиги хизматига (ИИБ ЙҲХБ) расмий веб-сайт ёки my.gov.uz орқали мурожаат қилади. Агар автомашина экологик талабларга тўғри келса, тегишли рангли стикер берилади ва у муддатсиз — бутун умр давомида эътиборда бўлади.
Қайси автомобил қайси тоифага кириши белгиланди
Бензин ёки газ/сиқилган газ (CNG/LPG) ёки газли автомобиллар учун:
“Euro-2” ва ундан юқори синф — тоза (яшил) тоифа.
“Euro-0” ва “Euro-1” — ўрта (сариқ).
Дизель ёқилғи билан юрувчи автомобилларда:
“Euro-4” ва ундан юқори — тоза (яшил) тоифа.
“Euro-3” — ўрта (сариқ).
“Euro-0”, “Euro-1”, “Euro-2” — зарарли (қизил) тоифа.
Шунингдек, гибрид автомобиллар, альтернатив ёқилғида юрувчи машиналар ҳамда ишлаб чиқарилганига 3 йилдан оз бўлган воситалар автоматик тарзда "тоза" (яшил) тоифага киритилади.
Бу нима учун муҳим ва қандай ўзгаришлар кутамиз?
Яқин кунларгача халқаро автомобиль импортида экологик сертификат талаб қилинган эди. Аммо 2025 йил сентябрда қабул қилинган янги ўзгартиришларга кўра, янги импорт қилинган машиналарни сертификатлашда тартиб соддалаштирилди.
Шунга қарамай, экологик стикерлар жорий этилиши — ҳаво ифлосланишини пасайтириш, экологик жавобгарликни ошириш ва шаҳарларда “яшил зона”лар жорий қилиш лойиҳасининг бир қисми ҳисобланади.
Ўзбекистон ҳукуматининг “Экологик транспорт” дастури доирасида бу тизим босқичма-босқич жорий қилинади: биринчи босқичда Тошкент шаҳрида, кейин эса вилоят марказлари ва муҳим ҳудудларда.
Муаммолар ва ҳал этиш йўллари
Муаммолар:
Барча транспорт воситаларида “Euro” сертификати расмийлаштирилган бўлмаслиги мумкин. Айниқса, импорт қилинган ёки ҳатто ички бозордаги эски машиналарда. Бу ҳолда стикерлар қай тартибда қайд этилади?
Гибрид ва экологик тоза кўрсаткичли машиналар ҳам стикер олади, аммо уларни ёқиш, сервис, божхона, солиқ каби имтиёзлар қандай бўлиши аниқ эмас.
Экостикер тизими фаолият бошлаганда, назорат ва жавобгарлик тизимлари — камералар, тўхтатувлар, йўл иншоотлари ва йўл назорати — зарур.
Ечимлар:
Автомобилни рўйхатга олишда экологик синф маълумотларини аниқ ва тўлиқ кўрсатилишини шарт этиш.
Давлат томонидан экологик стикер тизими борлиги, стикерларни олиш тартиби, унинг фойдалари (масалан, яшил зонадаги имтиёзлар) — жамоатчиликка очиқ ва тушунарли маълум қилиш.
Йўл ҳаракати ва назорат камералари, санкциялар ва мотивлаштирувчи чоралар (масалан, “яшил” стикер эгаларини имтиёзлар билан рағбатлантириш) йўлга қўйилиши.
Экологик маълумотларни мунтазам мониторинг қилиш — ҳаво сифати, чиқинди газлар, транспортдан ташқари омиллар билан бирга.
