Жаҳоннинг етакчи оммавий ахборот воситалари — CNN ва Euronews телеканаллари Ўзбекистон тарихидаги ўн нафар буюк шахсга бағишланган халқаро миқёсдаги ноёб лойиҳа — «Маърифат акс-садоси»нинг яқин орада намойиш этилишини эълон қилди. Ушбу ташаббуснинг аҳамияти шундаки, у нафақат тарихий меросни ёритади, балки XXI асрдаги жаҳон жамиятининг интеллектуал ва маданий қарашларини шакллантиришга интилади.
Айни пайтда, геосиёсий ўзгаришлар ва маданий қарама-қаршиликлар чуқурлашган бир шароитда, «Маърифат акс-садоси» лойиҳаси дунёга Марказий Осиёдан узатилаётган тинчлик, илм-фан ва бағрикенглик ҳақидаги муҳим сигнал бўлиб хизмат қилмоқда. Лойиҳанинг бош ҳикоячиси сифатида «Оскар» мукофоти соҳиби, жаҳонга машҳур актёр Бен Кингслининг иштироки бу ташаббуснинг глобал қамрови ва сиёсий аҳамиятини янада оширади. Унинг маҳорати мураккаб тарихий контекстни кенг халқаро аудитория учун тушунарли тарзда етказишда ҳал қилувчи роль ўйнайди.
«Маърифат акс-садоси» — бу, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ташкил этилган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази томонидан амалга оширилаётган стратегик аҳамиятга эга бўлган маданий дипломатия лойиҳасидир. Марказ директори Фирдавс Абдухолиқов таъкидлаганидек, бу «ўтмиш ҳақидаги ҳикоя эмас, балки келажак билан маъноли мулоқот».
Лойиҳа қаҳрамонлари сифатида танлаб олинган ўн нафар буюк шахснинг ҳар бири замонавий цивилизациянинг фундаментал соҳаларига беқиёс ҳисса қўшган: Муҳаммад Хоразмий (алгоритм ва алгебра асосчиси), Аҳмад Фарғоний (астрономия), Абу Райҳон Беруний (геодезия, минералогия), Ибн Сино (тиббиёт, фалсафа), Амир Темур (давлатчилик, ҳарбий санъат), Мирзо Улуғбек (астрономия), Алишер Навоий (адабиёт, тилшунослик), Камолиддин Беҳзод (миниатюра санъати) ва Заҳириддин Муҳаммад Бобур (тарих, шеърият).
Бу шахсларнинг буюклигини замонавий дунёга тақдим этишдан асосий мақсад — Марказий Осиёни фақатгина Буюк Ипак Йўлининг бир қисми сифатида эмас, балки илмий ва маърифий юксалишнинг мустақил ва ҳал қилувчи ўчоғи сифатида қайта жойлаштиришдир. Бу лойиҳа орқали жаҳонга, илм-фаннинг кўплаб асосий ғоялари Европа уйғониш давридан анча олдин — Самарқанд, Бухоро ва Хоразм каби илмий марказларда шаклланганини эслатиб қўйиш муҳим ахборий таъсир кўрсатади.
CNN ва Euronews каби платформаларнинг жалб этилиши, лойиҳанинг оддий маданий тадбирдан кўра кўпроқ эканлигини англатади. Бу — Ўзбекистоннинг "Янги Ўзбекистон" концепцияси доирасида олиб бораётган юмшоқ куч (soft power) сиёсатининг кулминациясидир. Маърифий меросга таяниб, Ўзбекистон нафақат ўзининг тарихий аҳамиятини тикламоқда, балки илғор ва замонавий, дунёга очиқ мамлакат сифатидаги имижини мустаҳкамламоқда.
Таҳлилий нуқтаи назар: Жаҳон оммавий ахборот воситалари орқали бундай чуқур маданий материалнинг тарқатилиши, минтақага нисбатан мавжуд бўлган стереотипларни бузишга қаратилган аниқ уринишдир. Бу, Ўзбекистон тафаккур ва тараққиёт маркази сифатида, диний экстремизм ёки турғунлик билан эмас, балки илм-фан ва маданият билан боғлиқ бўлиши кераклигини таъкидлайди.
Айниқса, Бен Кингсли каби шахснинг овозининг танланиши, Шарқ ва Ғарб ўртасидаги тарихий-маданий кўприкни тиклашга хизмат қилади. Унинг овози жаҳон миқёсида ишонч ва обрўга эга бўлиб, тақдим этилаётган маълумотнинг холислиги ва аҳамиятини кучайтиради.
Хулоса қилиб айтганда, «Маърифат акс-садоси» — бу, Ўзбекистоннинг ўтмишдаги интеллектуал юксалишини замонавий глобал тартиботга интеграция қилишга қаратилган яхши ўйланган ва стратегик медиа-лойиҳадир. Ушбу видеороликлар туркуми нафақат тарихий ҳақиқатни тиклайди, балки XXI аср Марказий Осиёсининг жаҳон илм-фани ва маданиятидаги ўрнини қайта белгилаб беради.
