Тадбиркорлар кунлик ўртача нақд пул тушуми миқдоридан қатъи назар нақд пулни банк кассаларига инкассация хизматлари орқали белгилаган даврларда ёки ўзлари мустақил равишда топшириш ҳуқуқига эга бўлади. Бунинг натижасида тадбиркорнинг ҳисоб китоби аниқ бўлиб, истеъмолчининг ҳуқуқлари тўла бажарилишига эришилади.
Буларнинг барчаси жорий йил бошидан савдо ва хизмат кўрсатиш соҳасига онлайн назорат касса машиналарини босқичма босқич тадбиқ этилишининг самарасидир. Дастлабки босқичда алкоголь ва тамаки маҳсулотлари, дори-дармон, автомобилларга бензин, дизель ёқилғиси ва газ ёқилғиси савдоси билан шуғулланувчи тадбиркорлик субъектлари онлайн назорат касса машиналарига ўтказилди.
Бунинг ҳуқуқий асослари Президентимизнинг 2019 йил 6 сентябрдаги “Савдо ва хизмат кўрсатиш соҳасидаги ҳисоб-китоблар тизимига замонавий ахборот технологияларини жорий қилиш ҳамда ушбу соҳада жамоатчилик назоратини кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони билан белгиланган. Унга кўра ҳисоб-китобларнинг шаффофлигини янада ошириш, нақд пул маблағларининг хуфиёна айланишини қисқартириш орқали бюджет даромадларига қўшимча манбаларни жалб этишга хизмат қилувчи янги замонавий автоматлаштирилган тизим яратилди.
Ушбу тизим жорий йил 1 январдан бошлаб савдо ва хизмат кўрсатиш соҳаларига босқичма босқич жорий қилинмоқда. Мақсад эса замонавий ахборот технологияларини жорий қилиб, рақамли иқтисодиётни ҳаётга тадбиқ этиш орқали аҳолининг яшаш даражасини янада яхшилашга қаратилган.
Тадбиркорлик субъектлари онлайн-назорат касса машина ёки виртуал кассадан фойдаланишга ўтган тақдирда, уларга ҳисобланган ва тўланиши лозим бўлган фойда солиғи ёки ягона солиқ тўлови ёхуд қатъий белгиланган солиқ суммасини онлайн-НКМни 2021 йил 1 январга қадар давлат солиқ хизмати органларида рўйхатга қўйиш шарти билан, унинг ҳар бирини харид қилиш, ўрнатиш ва ишга тушириш билан боғлиқ харажатлар суммасига камайтириш ҳуқуқи берилади. Бироқ бунда базавий ҳисоблаш миқдорининг 10 бараваридан ошмаслиги керак.
Онлайн назорат касса машиналарининг ҳаётга тадбиқ этилиши истеъмолчилар учун ҳам бир қанча қулайликларни яратади. Чунончи, ҳар биримиз кундалик юмушлар билан турли савдо ва хизмат кўрсатиш объектларида савдо-сотиқ ишларини амалга оширамиз. Бироқ, харид қилинган товарнинг миқдори, қиймати яъни суммаси, қолаверса бошқа маълумотларини билмаймиз. Шу сабабдан ҳам мамлакатимизда савдо ва хизмат кўрсатиш соҳасида ҳисоб-китобларнинг шаффофлигини янада ошириш мақсадида онлайн назорат касса машиналари амалиётга кенг тадбиқ этилмоқда.
Мақсад - солиқ тўловчилар билан мулоқотни шаффоф ва ўзаро ҳамкорлик тамойиллари асосида йўлга қўйиш, уларга яқин кўмакчи бўлиш.
Дилшод Донияров,
Сирдарё вилояти давлат солиқ бошқармаси
Сайёр солиқ текшируви бўлими бошлиғи
