Кўплаб ҳайдовчилар орасида шундай тушунча борки, гўё ёнилғи маркаси унинг барча техник хусусиятларини белгилаб беради. Яъни, АИ-95 бензини АИ-92дан афзал, АИ-100 эса АИ-95дан ҳам яхшироқ. Аммо амалда бу ҳар доим ҳам шундай эмас. Баъзи ҳолатларда пастроқ октан сонига эга бўлган бензин тури қатор жиҳатлар бўйича яхшироқ бўлиши мумкин. Қуйида нима учун бундай бўлиши мумкинлиги ва қайси турдаги ёнилғи муайян автомобиль учун мақбул эканлигини кўриб чиқамиз.
Мақола фойдали бўлса, “Ёқди” тугмасини босиш ва каналга обуна бўлишни унутманг!
Автомобил ишлаб чиқарувчилар транспорт воситаси учун қўлланиладиган сарфланувчи материалларнинг стандартларини белгилашда асосий роль ўйнайди. У техник суюқликлар ва ёнилғига бўлган минимал талабларни кўрсатади. Бироқ ишлаб чиқарувчилар кўп ҳолларда октан сони бўйича юқори чегарани белгилашмайди. Масалан, агар техник ҳужжатларда "АИ-92дан паст бўлмаган" деб кўрсатилган бўлса, ҳайдовчи АИ-95ни ҳам қуйиши мумкин. Баъзи ҳайдовчилар бундай ёндашув орқали муайян афзалликларни ҳис қилишади.
АИ-95 каби юқори октанли бензин мотор қувватини бироз ошириши ва ёнилғи сарфини камайтириши мумкин. Аммо амалдаги ўлчовлар шундан далолат берадики, бундай ҳолатда иқтисодий самарадорликка эришиш мушкул. Чунки ёнилғи сарфидаги фарқ бензин нархидаги тахминан 10%лик фарқни қопламайди. Энди савол туғилади: АИ-95 бензини АИ-92га нисбатан мотор ва ёнилғи тизимини тоза сақлашда самаралироқми? Бу ерда ҳаммаси бунчалик оддий эмас.
Ҳозирги кунда юқори октан сонига эришишнинг икки усули мавжуд: қимматроқ бўлган каталитик усул (нефтьни қайта ишлаш орқали) ва арзонроқ бўлган – антидетонацион қўшимчалар қўшиш орқали. Аксар ҳолларда ишлаб чиқарувчилар иккинчи, арзонроқ усулни танлашади. Аммо узоқ муддатли фойдаланиш жараёнида бундай қўшимчалар мотор ичидаги турли қисмларда, хусусан клапан ва поршенларда қора тутун ва чўкма ҳосил қилиш хавфини оширади.
Шунинг учун ҳам, АИ-95 ҳар доим ҳам АИ-92дан тоза ёнилғи бўлмаслиги мумкин. Баъзи ҳолларда аксинча, унинг таркибидаги қўшимчалар моторда кўпроқ ифлосланишга сабаб бўлади. Шунингдек, АИ-92 таркибида учувчан моддалар кам бўлгани сабабли сақлашда барқарорроқ ҳисобланади. Ҳарорат юқори бўлган жойларда у ўз октан сонини узоқроқ сақлаб қолади.
Эски моторлар, яъни аввалдан АИ-92 учун мўлжалланган двигателлар, АИ-95 билан ҳар доим ҳам тўғри ишлайвермайди. Октан сони юқори бўлганда, ёнилғи-ҳаво аралашмаси бироз секинроқ ёнади. Бу жиҳатни танловда ҳисобга олиш керак. Янги машиналарда моторни бошқариш блоки ушбу омилни ҳисобга олади ва мослашади, аммо эски автомобилларда бундай функциялар йўқ. Шунинг учун ёнилғи тўлиқ ёниб улгурмаслиги ва оқибатда чиқарув клапанларига ортиқча босим тушиши мумкин. Бу эса уларнинг тезроқ ишдан чиқишига олиб келади.
Агар автомобиль ишлаб чиқарувчиси АИ-92 ёнилғисини ишлатишни маъқул кўрган бўлса, АИ-95га ўтишни фақат маълум билим ва тушунча асосида амалга ошириш лозим. Акс ҳолда нафақат ортиқча маблағ сарфланади, балки моторда узоқ муддатли муаммолар ҳам юзага келиши мумкин. Шу билан бирга, айрим ҳолларда – айниқса турбинага эга двигателларда – АИ-95га ўтиш ҳақиқатан ҳам ижобий натижалар бериши мумкин.
