Ўзбекистон футбол ассоциацияси (ЎФА) бир қатор етакчи клубларга нисбатан оғир интизомий чоралар кўриш масаласини кўриб чиқмоқда. Бу ҳақда ташкилотнинг расмий сайтидаги маълумотда айтилишича, “Навбаҳор лочинлари”, “Нефтчи”, “Андижон”, “Хоразм”, “Бухоро”, “Қумқўрғон-1977” ва “ТерДУ” футбол клублари Футболчиларнинг мақоми ва ўтиши бўйича қўмита қарорларида белгиланган молиявий мажбуриятларни бажармаган.
Ассоциация маълумотларига кўра, мазкур клублар футболчилар ва бошқа клублар олдидаги қарздорликни белгиланган муддатларда тўламай келган. Бу ҳолат ЎФА регламентининг 12-бис моддаси 1 ва 6-бандларини бузиш ҳисобланади. Мазкур нормаларга кўра, клублар футболчилар олдидаги мажбуриятларни ўз вақтида бажариши шарт, акс ҳолда уларга нисбатан қўшимча санкциялар қўлланилиши мумкин.
Қарздорлик ва интизом чоралари
ЎФА маълумотича, “Навбаҳор лочинлари” клуби Жамшид Искандеров, Иброҳим Йўлдошев, Диёржон Туропов, Одил Ҳамробеков ва бошқа футболчилар олдидаги қарзларни тўлиқ бартараф этмаган. “Нефтчи” клуби эса Азизбек Амонов ва Манучеҳр Сафаров олдидаги мажбуриятни бажармаган. Шунингдек, “Андижон” ва “Бухоро” клублари “Пахтакор”га нисбатан компенсация ва трансфер бўйича қарздор бўлиб қолган.
Шу сабабли, ЎФА 2025 йилги мавсумнинг қишки трансфер ойнасида “Навбаҳор лочинлари” ва “Нефтчи”га янги футболчиларни рўйхатдан ўтказишни тақиқлаган эди. Кейинчалик, ҳокимликлар кафолат хатлари тақдим этганидан кейин тақиқ вақтинча бекор қилинган, аммо клублар белгиланган муддатда қарздорликни тўлиқ тўламаган.
Ҳозирги босқичда ЎФА мазкур клубларга нисбатан янада оғирроқ чоралар кўришни режалаштирмоқда. Ассоциация маълумотига кўра, “Навбаҳор лочинлари” ва “Нефтчи” клублари Суперлига чемпионатидаги очколаридан 3 тадан маҳрум этилиши, “Қумқўрғон-1977” клуби эса мусобақадан четлатилиши мумкин.
Таҳлил: молиявий интизом — миллий футбол барқарорлиги учун асос
Молиявий интизомни таъминлаш — миллий футбол тизимида ишончни сақлаб қолишнинг муҳим омилларидан бири. Халқаро амалиётда ҳам шундай механизмлар мавжуд. Масалан, ФИФА ва УЕФА қоидаларига кўра, клублар футболчилар ва бошқа клублар олдидаги молиявий мажбуриятларни бажармаса, уларга трансфер тақиқлари, очколарни камайтириш ёки мусобақадан четлатиш каби санкциялар қўлланилади.
Спорт ҳуқуқи бўйича мутахассис Азамат Саидовнинг таъкидлашича, “молиявий интизомни бузиш нафақат клубнинг обрўсига, балки бутун миллий чемпионат шаффофлигига таъсир кўрсатади. Агар регламентдаги талаблар қатъий қўлланмаса, футбол бозорида нохолис рақобат юзага келади”.
Ўзбекистон мисолида ҳам сўнгги йилларда молиявий барқарорликка эътибор кучайган. 2023 йилдан бошлаб ЎФА футбол клубларидан солиқ ва иш ҳақи ҳисоботларини йилда икки марта тақдим этишни талаб қилмоқда. Бу FIFA Club Licensing талабларига мос амалий чора сифатида жорий этилган.
Манбалар билан фактчекинг
ЎФА расмий сайти (ufa.uz) — қарор ва жарималар ҳақидаги асосий манба.
FIFA Club Licensing Regulations (2023 edition) — халқаро молиявий интизом стандартлари.
УЕФА Financial Fair Play қоидалари — очколарни қисқартириш ва трансфер тақиқларининг ҳуқуқий асослари.
Таҳлил шуни кўрсатадики, ЎФАнинг бу қарорлари халқаро амалиётга мос ва миллий футбол тизимида масъулиятни кучайтиришга қаратилган. Бироқ, қарздорликнинг такрорий ҳолатларини олдини олиш учун тизимли назорат ва шаффоф ҳисобот механизмлари кучайтирилиши лозим.
Хулоса
ЎФАнинг етакчи клубларга нисбатан интизомий чоралар кўриши футбол соҳасида молиявий масъулиятни таъминлашга қаратилган босқич сифатида баҳоланади. Бу қарор қисқа муддатда клублар фаолиятини чеклаши мумкин, аммо узоқ муддатда миллий чемпионатда молиявий барқарорлик ва тенг рақобат муҳитини яратишга хизмат қилади.
