Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев мамлакатда вояга етмаганлар ва ёшлар ўртасидаги наркоқарамликка қатъий барҳам беришни устувор вазифа сифатида белгилади. Давлат раҳбари 3 ноябрь куни ўтказилган йиғилишда миллат генофондини гиёҳвандлик ва кибержиноятлардан ҳимоя қилиш, шунингдек, прокурор назоратини рақамлаштириш бўйича таклифлар тақдимоти билан танишди.
Бу ташаббус орқали мамлакатда наркожиноятчиликнинг илдизига зарба бериш, унинг ёшлар онги ва ҳаётига кириб боришини тўлиқ тўхтатиш мақсад қилинган. Бу йўналишдаги ислоҳотлар нафақат ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизими, балки таълим, тиббиёт ва тарбия соҳаларини ҳам қамраб олади.
Гиёҳвандлик – замонавий таҳдид ва миллий хавф
Сўнгги йилларда дунё миқёсида гиёҳвандлик ва синтетик моддалар истеъмоли катта тезлик билан ўсмоқда. Бугунги кунда ер шарида 400 миллиондан ортиқ инсон наркоманияга чалинган, ҳар йили 300 мингга яқин киши шу иллат қурбони бўлмоқда. Бу ҳолат, табиийки, Ўзбекистонни ҳам четлаб ўтмаяпти.
Республика бўйича фақат жорий йилнинг ўзида 11 мингдан зиёд наркожиноят аниқланган, 2,5 тонна гиёҳванд моддалар мусодара қилинган. Айниқса, синтетик дори туридаги психотроп моддаларнинг ёшлар орасида тарқалиши ҳолатлари хавфли кўрсаткич даражасига етди. Улар одатда интернет орқали “контактсиз” шаклда сотилмоқда, бу эса ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятини янада қийинлаштирмоқда.
Давлат раҳбари: «Бу иллатни таг-томири билан йўқотиш вақти келди»
Президент Мирзиёев йиғилишда таъкидлаганидек, гиёҳвандлик ва наркожиноятчиликка қарши курашда қонунчилик нормалари янги реалликка мослаштирилиши шарт. Яъни, синтетик моддалар айланмаси, интернет орқали тарқатиш усуллари ва трансчегаравий уюшган жиноятчиликка қарши механизмлар қайта кўриб чиқилади.
Давлат раҳбари, шунингдек, вояга етмаган ва ёшлар билан боғлиқ наркожиноятлар учун жавобгарликни оғирлаштириш, жиноятга аралашган мансабдор шахслар ва уюшган гуруҳлар фаолиятини илдизи билан бартараф этиш зарурлигини билдирди. Бу, айниқса, профилактика ва тезкор-қидирув ишларининг сифатини ошириш орқали амалга оширилади.
Ёшлар билан ишлашда янги ёндашув: профилактика ва таълим марказида
Президент томонидан тасдиқланган 2025–2026 йилларга мўлжалланган “Гиёҳвандлик ва наркожиноятларнинг барвақт олдини олиш миллий дастури” 100 дан зиёд чора-тадбирларни қамраб олади. Дастурнинг асосий йўналишлари қуйидагилардан иборат:
Ёшлар орасида профилактика — мактаб ва олий таълим муассасаларида наркохавфсизлик бўйича мунтазам маърузалар ва тренинглар ташкил этиш.
Интернетдаги хавфли контентга қарши кураш — наркотик моддаларни тарғиб қилувчи ёки сотувни енгиллаштирувчи платформаларни блоклаш ва мониторинг тизимини кучайтириш.
Реабилитация тизимини янгилаш — наркоқарам шахсларни тиббий ва ижтимоий тиклаш марказлари фаолиятини кенгайтириш.
Қонунчиликни қатъийлаштириш — наркожиноятларга оид моддаларни қайта кўриб чиқиш, айниқса ёшлар билан боғлиқ ҳолатларда жазо чораларини кучайтириш.
Бу чоралар фақат жазо эмас, балки соғлом турмуш тарзи ва маънавий иммунитетни мустаҳкамлашга ҳам қаратилган.
Мавжуд муаммолар ва уларнинг ечимлари
Мутахассислар фикрича, наркоиллатга қарши самарали кураш учун фақат ҳуқуқий чоралар етарли эмас. Бу борада ота-оналарнинг маънавий масъулияти, таълим муассасаларидаги психологик иш, оммавий ахборот воситаларидаги ахлоқий контент муҳим аҳамият касб этади.
Шу сабабдан, давлат дастурида тарғиботнинг янги, замонавий шаклларини – видеороликлар, кибермакондаги ижтимоий челленжлар, ёш блогерлар орқали ахборот тарқатиш тизимини кучайтириш кўзда тутилган.
Бундан ташқари, наркоиллатга қарши профилактика ишларини маҳалла, спорт ва маданият ташкилотлари билан ҳамкорликда олиб бориш белгиланмоқда. Бу орқали “ғоя билан курашиш” тамойили амалда таъминланади.
Келажак — соғлом авлод қўлида
Мамлакат раҳбари таъкидлаганидек, “миллат генофондини ҳимоя қилиш” бугунги кунда фақат соғлиқни сақлаш тизимининг эмас, балки бутун жамиятнинг умуммиллий вазифасига айланган. Гиёҳвандликка қарши курашни ёшлар онгида “ўз тақдирига дахлдорлик ҳисси” сифатида сингдириш — энг катта муваффақият бўлади.
Дастур доирасидаги кенг қамровли чора-тадбирлар нафақат наркожиноятлар сонини камайтиришга, балки ёш авлодни маънавий жиҳатдан соғлом, жавобгар ва ватанпарвар қилиб тарбиялашга хизмат қилади.
