Ўзбекистонлик олимлар Мирзо Улуғбек ва Алишер Навоий томонидан Эроннинг Тойинобод шаҳри масжидида қолдирилган ноёб ёзувларини топишган.
Айни пайтда Эронда бўлиб турган Маданий мерос агентлиги директорининг биринчи ўринбосари Турсунали Қўзиевнинг айтишича, ушбу мамлакатнинг шимолий-ғарбида Темурийлар даврига оид кўплаб маданий мерос ёдгорликлари мавжуд.
"Хуросон ерлари том маънода Амир Темур, унинг ўғли Шоҳрух, унинг хотини Гавҳар Шод Бегим ва Темурнинг набираси Мирзо Улуғбекнинг фармонлари билан бунёд етилган ёдгорликларга тўла. Амир Темур Эронга қилган сафари чоғида Машҳад провинциясининг Тойинобод шаҳрида ўша ҳудуднинг нуфузли шайхи Абу Бакир Зайн ал Обиддин билан учрашиб, жуда дўстона муносабатда бўлган. Улар узоқ йиллар улар бир-бировлари билан ёзишиб турган”, - деди у.
Шу сабабли Амир Темурнинг ўғли Шохрух Мирзо Тойинобод шаҳрида бугунги кунгача сақланиб қолган ва нафақат ушбу таниқли шахслар, балки халқларимизнинг дўстона муносабатларини абадийлаштирган ва ноёб ёдгорлик масканига айланган муҳташам масжид қуришни буюрган.
"Кўплаб ҳукмдорлар ва таниқли арбоблар ушбу масжидни зиёрат қилиш, унда намоз ўқишни шараф деб ҳисоблашган. Масжиднинг ички қисмига меҳмонлар учун махсус розеткалар ўрнатилиб, у ерда хаттотлик ёзувлари, тилак ва дуолар қолдириш одат тусига кирган. Натижада ўша даврлардаги машҳур давлат арбоблари ва зиёратчилар томонидан бу муқаддас даргоҳда қолдирган эзгу тилаклардан ноёб ва ўзига хос эпиграфик ёдгорликлар яратилган",-дея қўшимча қилди Қўзиев.
Унинг сўзларига кўра, масжидга ташриф буюриш ва уни текшириш чоғида ўзбекистонликлар шов-шувли кашфиёт қилишга муваффақ бўлган.
"Ушбу терракота розетларида Мирзо Улуғбек ва Алишер Навоийнинг иккита ноёб ёзувини топдик. Қолган ёзувларни бир кунда ўқишнинг иложи бўлмади, лекин Эрон маданий меросининг ушбу ёдгорликлари нафақат мамлакатларимиз халқлари тарихи, балки уларнинг бебаҳо маданий меросининг яхлитлигидан ҳам далолат беради, ҳамкорликни мустаҳкамлашга албатта ижобий таъсир кўрсатади",-дея таъкидлади суҳбатдошимиз.
Шунингдек, унинг қўшимча қилишича, Эроннинг ўрта аср ёдгорликларининг катта қисми Темурийлар даврида яратилган.
"Биз ўзбек халқининг оёғи етмаган ўлкага борганлардан биринчиси бўлдик ва эронликлар Темурийлар маданий мероси деб ҳисоблайдиган меъморий ва эпиграфик дурдоналар оламини кашф этишга улгурдик. Илк қадам босилди, ўзбекистонлик олимлар ва сайёҳлар бу ерга келадиган кун янада яқинлашди”, - дея хулоса қилди у.
