Бутунжаҳон ёдгорликлар жамғармаси (WMF) 2025 йилги хавф остидаги маданий объектлар рўйхатига Ойни ҳам киритганини эълон қилди. Ушбу рўйхатга беш қитъа бўйлаб 29 мамлакатдаги 24 та бошқа муҳим объектлар ҳам қўшилган.
Нега Ой хавф остида?
Жамғарма маълумотларига кўра, Ойга бўлган қизиқишнинг ортгани ва фаолиятнинг тегишли сақлаш протоколларисиз тезлашгани маданий мерос объектлари учун хавфни кучайтирмоқда. Ой юзасида инсон излари, қўниш модули, илмий асбоблар ва Нил Армстронгнинг этик изи каби тарихий аҳамиятга эга артефактлар сақланиб қолган.
WMF раҳбари Бенедикт Де Монтлоннинг таъкидлашича, “Ойнинг маданий аҳамияти ва инсоннинг уни тадқиқ этишдаги биринчи қадамларини эслаш учун ушбу артефактларни ҳимоя қилиш жуда муҳим.”
Халқаро ҳимоя ташаббуси
Жамғарма халқаро ҳамжамиятни Ойдаги маданий объектларни ҳимоя қилиш ва уларнинг аҳамияти ҳақида хабардорликни ошириш мақсадида махсус тузилма яратишга чақирмоқда. Ойнинг артефактлари талон-тарож қилиш ёки эсдалик сувенирларини яратиш учун йўқ қилиниши эҳтимоли бўйича хавотир билдирилмоқда.
Бошқа хавф остидаги ёдгорликлар
Ойдан ташқари, рўйхатга қуйидаги жойлар ҳам киритилган:
- Ғазо сектори: Фаластин-Исроил можаросидан зарар кўрган вайроналар.
- Антакья шаҳри (Туркия): 2023 йилги зилзилада деярли бутунлай йўқ бўлган қадимий шаҳар.
- Албания ибодатхоналари: Тарихий аҳамиятга эга диний бинолар.
Ушбу рўйхат жаҳон ҳамжамиятини маданий меросни сақлаш учун бирлашишга чақирув сифатида қаралмоқда.
