АҚШнинг Род-Айленд штатидаги нуфузли Браун университети ҳудудида содир бўлган отишмада ўзбекистонлик талаба Муҳаммадазиз Умурзоқовнинг ҳалок бўлиши ҳақидаги хабар Ўзбекистон жамоатчилигини чуқур қайғуга солди. Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги (ТИВ) матбуот котиби Аҳрор Бурҳоновнинг расмий тасдиқлашича, фожиа оқибатида жами икки киши ҳалок бўлган ва саккиз киши жиддий жароҳат олган.

Бу воқеа, биринчи навбатда, инсон ҳаёти учун оғир йўқотиш бўлиш билан бирга, иккинчи томондан, ўзбекистонлик ёшларнинг халқаро таълимга интилиши фонида АҚШдаги кампуслар хавфсизлиги ва қурол назорати билан боғлиқ муаммоларнинг яна бир бор кун тартибига чиқишига сабаб бўлди. Ўзбекистон ваколатхоналари айни пайтда марҳумнинг оиласига ёрдам кўрсатиш ва жасадни ватанга қайтариш масалалари билан шуғулланмоқда.

Муҳаммадазиз Умурзоқовнинг ўлими, айниқса, АҚШдаги олий таълим муассасалари нафақат юқори сифатли билим, балки нисбатан юқори хавфсизлик даражаси билан ҳам боғлиқ деган тасаввурга жиддий путур етказди. Браун университети каби йирик ва обрўли даргоҳда бундай зўравонлик ҳолатининг содир бўлиши, қурол назорати сиёсати ва АҚШ жамиятидаги зўравонлик маданияти ҳақидаги баҳсларни янада чуқурлаштиради.

Таҳлилий нуқтаи назар: Ўзбекистон ҳукумати ва жамоатчилиги учун бу воқеа хориждаги фуқаролар, хусусан, талабалар хавфсизлигини таъминлаш борасидаги дипломатик фаолиятни кучайтириш заруратини англатади. ТИВнинг зудлик билан муносабат билдириши ва АҚШ идоралари билан ҳамкорликни йўлга қўйиши, расмий Тошкентнинг бундай ҳолатларга нисбатан юқори эътиборини акс эттиради. Бу, халқаро майдонда фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишдаги сиёсий позицияни мустаҳкамлайди.

АҚШ университетларида ўқиш учун борган ўзбекистонлик талабалар сонининг ўсиб бораётганини ҳисобга олсак, бундай фожиалар ота-оналар ва ёшларнинг танловига салбий таъсир қилиши мумкин.

Кампуслардаги зўравонлик: Тизимли муаммо

Браун университетидаги отишма алоҳида ҳодиса эмас, балки АҚШда қуролли зўравонликнинг кенг тарқалган тизимли муаммосининг бир қисмидир. Ҳукумат даражасидаги муҳокамаларга қарамай, кампуслардаги отишмалар сони йилдан йилга ортиб бормоқда.

Бу воқеа, айниқса, хорижий талабаларнинг хавфсизлигини таъминлашда университет маъмурияти ва маҳаллий ҳуқуқ-тартибот идораларининг масъулияти қай даражада эканлиги ҳақидаги саволни юзага чиқаради. Ҳар қандай олийгоҳнинг асосий вазифаси — таълим бериш билан бирга, талабалар учун хавфсиз муҳитни яратишдир.

Сабаб-оқибат таҳлили: АҚШда қуролга эгалик қилиш эркинлиги ва руҳий саломатлик билан боғлиқ муаммоларнинг комбинацияси мактаб ва университетларни потенциал хавфли ҳудудларга айлантирмоқда. Бундай фожиалар хорижий талабалар учун нафақат психологик, балки амалий хавф ҳам туғдиради. Бу, эндиликда, нафақат АҚШнинг ички сиёсий муаммоси, балки халқаро таълим ҳамкорлиги контекстида кўриб чиқилиши керак бўлган долзарб масаладир.

ТИВнинг хабарида таъкидланганидек, Ўзбекистон ваколатхоналари марҳумнинг қариндошлари билан доимий алоқада бўлиб, ташкилий ва ҳуқуқий ёрдам кўрсатмоқда. Дипломатик миссиянинг асосий вазифаси — тергов жараёнларининг шаффофлигини назорат қилиш ва Ўзбекистон фуқаросининг вафоти билан боғлиқ барча зарур чоралар кўрилишини таъминлаш.

Бу фожиа яна бир бор хориждаги ватандошларнинг ҳаёти ва хавфсизлиги давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири эканини тасдиқлади. Муҳаммадазиз Умурзоқовнинг оиласига чуқур ҳамдардлик билдириш билан бирга, бундай ҳодисаларнинг олдини олишга қаратилган халқаро ҳамкорлик ва огоҳлантириш ишларини кучайтириш лозим.

Ҳозирги вазиятда, тергов ишларининг натижалари ва университет томонидан хавфсизлик чораларининг қандай кучайтирилиши кузатилиши муҳим аҳамиятга эга. Бу, келажакда ўзбекистонлик ёшларнинг халқаро таълим олиш йўлини танлашдаги хавфларни баҳолашда ҳал қилувчи омил бўлиб хизмат қилади.