Саратон касаллиги нима? Саратон – бу тана ҳужайраларининг назоратсиз кўпайиши ва тарқалиши билан тавсифланадиган хавфли касаллик. У тананинг турли қисмларида ривожланиши ва ҳар хил аломатларга эга бўлиши мумкин. Саратон тўқималарда шиш ҳосил қилиши, яқин органларга ёйилиши ва ҳатто метастаз орқали узоқдаги аъзоларга тарқалиши мумкин.
Саратоннинг асосий сабаблари Саратон касаллигига турли омиллар таъсир қилиши мумкин. Улар қуйидагилар:
Генетик омиллар – оилавий тарихда саратон ҳолатлари бўлиши.
Қандайдир канцероген моддаларга таъсир – тамаки тутуни, алкогол, радиация ва кимёвий моддалар.
Овқатланиш ва турмуш тарзи – носоғлом овқатланиш, жисмоний фаолликнинг камлиги, семизлик.
Вируслар ва инфекциялар – инсон папиллома вируси (HPV), гепатит B ва C.
Экологик омиллар – ҳаво ифлосланиши, пестицидлар ва бошқа заҳарли моддалар.
Саратоннинг умумий белгилари Саратоннинг белгилари унинг турига ва тарқалган жойига боғлиқ, аммо энг кўп учрайдиган умумий белгилари:
Ҳеч қандай сабабсиз вазн йўқотиш
Узоқ муддатли чарчоқ ва кучсизлик
Терида ўзгаришлар, янги тузилмалар ёки яралар
Узоқ муддатли йўтал ёки овоз хиралашиши
Оғриқ – ўткир ёки сурункали
Иштаҳанинг йўқолиши ва овқат ҳазм қилиш билан боғлиқ муаммолар
Қон кетиши – нафас йўлларидан, заҳар чиқариш тизими ёки бошқа аъзолардан
Кўп учрайдиган саратон турлари Саратоннинг турли хиллари мавжуд. Энг кўп учрайдиганлари:
Ўпка саратони – асосан чекиш сабабли юзага келади.
Кўкрак бези саратони – аёлларда кўп учрайди, лекин эркакларда ҳам бўлиши мумкин.
Жигар саратони – кўпинча гепатит B ёки C билан боғлиқ.
Ошқозон-ичак саратони – ошқозон, йўғон ичак ва тўғри ичак саратони киритилади.
Тери саратони (меланома) – офтоб нурларининг ортиқча таъсири натижасида ривожланиши мумкин.
Саратон ташхиси ва даволаш усуллари Саратонни эрта ташхис қилиш касалликни муваффақиятли даволаш имкониятини оширади. Диагностика қуйидаги усуллар билан амалга оширилади:
Қон таҳлиллари – умумий ҳолатни баҳолаш.
Рентген, МРТ, КТ сканер – ички органларни текшириш.
Биопсия – зарарланган тўқималардан намуна олиб текшириш.
Даволаш усуллари эса қуйидагиларни ўз ичига олади:
Жарроҳлик – зарарланган тўқималарни олиб ташлаш.
Кимё терапияси – саратон ҳужайраларини йўқ қилиш учун махсус дорилар.
Радиотерапия – нурланиш орқали зарарланган ҳужайраларни йўқ қилиш.
Иммунотерапия – иммун тизимини кучайтириш орқали саратонга қарши курашиш.
Саратоннинг олдини олиш учун соғлом турмуш тарзига риоя қилиш, зарарли одатлардан воз кечиш, тўғри овқатланиш ва мунтазам тиббий кўрикдан ўтиш муҳим аҳамиятга эга. Саратонни эрта аниқлаш ва даволаш имкониятини ошириш учун шифокорга ўз вақтида мурожаат қилиш зарур.
