Бу йил ноябр ойи одатдагидан совуқроқ ва нам бўлиши кутилмоқда. “Ўзгидромет” маълумотларига кўра, ойнинг биринчи ҳафтасидан бошлаб республика бўйлаб совуқ ва нам ҳаво массалари кириб келади. Айниқса 3–5 ноябрь кунлари кўпгина ҳудудларда ёмғир ёғиши, тоғ олди ва тоғли минтақаларда эса қор кузатилиши мумкин.
Совуқнинг сабаби – шимолдан кириб келаётган ҳаво массалари
Мутахассисларнинг таъкидлашича, бу ҳолатнинг асосий сабаби — шимолий ҳаво оқимларининг фаоллашувидир. 3 ноябрдан бошлаб Қозоғистоннинг жанубий қисми ва Оролбўйи орқали совуқ фронтлар мамлакатимиз ҳудудига кириб келади. Ушбу фронтлар атмосфера босимининг кескин ўзгаришига сабаб бўлиб, ҳаво ҳароратининг пасайиши ва ёғингарчилик эҳтимолини оширади.
4–7 ноябрь кунлари ҳаво ҳарорати кечаси 0–3 даража илиқ атрофида, айрим жойларда совуқ ҳолатгача тушиши мумкин. Кундуз кунлари эса 8–13 даража илиқ бўлиши кутилмоқда. Бу кўрсаткичлар меъёрдан 2–4 даража паст эканини “Ўзгидромет” қайд этмоқда.
Ноябрнинг иккинчи ярмида нисбатан илиқланиш кутилмоқда
Синоптикларнинг маълумотларига кўра, 10 ноябрдан кейин ҳаво ҳарорати бироз барқарорлашиб, айрим кунларда 18–23 даража илиқ бўлиши мумкин. Аммо бу узоқ давом этмайди: ой охирида яна совуқ оқимлар қайтиши эҳтимолдан холи эмас.
Ноябрь ойи давомида ўртача ойлик ҳарорат меъёрдан 1–1,5 даража паст бўлиши прогноз қилинган. Баъзи ҳудудларда эса ҳарорат кўрсаткичлари меъёрга яқин бўлади. Бу, асосан, Жанубий вилоятларда — Қашқадарё, Сурхондарё ва Фарғона водийсида кузатилади.
Ёғингарчилик: ёмғир ёғади, қор эса қисман
Ноябрь ойида ёғингарчилик асосан ёмғир кўринишида бўлиши кутилмоқда. Фақат тоғли ва тоғ олди ҳудудларда, хусусан Зомин, Фориш, Чимён, Поп, Олот каби жойларда қор ёғиши мумкин. Ҳар бир ҳаво фронти кириб келганида шамол кучайиши, баъзи ҳудудларда тезкор ҳарорат ўзгаришлари кузатилиши мумкин.
“Ўзгидромет” маълумотларига кўра, республика бўйича ёғингарчилик миқдори ой давомида меъёрда бўлади ёки ундан бироз ортиқ бўлиши эҳтимолга яқин. Бу эса декабр ойи учун сув заҳираларини шакллантиришда ижобий омил ҳисобланади.
Нима кутмоқ керак ва қандай тайёргарлик кўриш лозим?
Метеорологлар аҳолини, айниқса, деҳқончилик ва қурилиш соҳаларида фаолият юритувчи шахсларни об-ҳаво ўзгаришларига тайёр бўлишга чақирмоқда. Ноябр ойидаги совуқ оқимлар иссиқлик тизимларига бўлган эҳтиёжни оширади. Шу сабабли, маҳаллий коммунал хизматлар иссиқлик таъминоти тизимларини текшириб, узилишларни олдини олиши зарур.
Қишлоқ хўжалиги мутахассислари эса совуқ ва нам об-ҳаво шароитида донли экинлар ҳамда боғдорчилик маҳсулотларини совуқдан ҳимоя қилиш чораларини кўришни тавсия этмоқда.
Илмий изоҳ ва манбалар
“Ўзгидромет”нинг расмий прогноз маълумотларига кўра, бу йил ноябр ойидаги совуқ оқимлар циклон фаолиятининг кучайиши билан боғлиқ.
Қозоғистон Гидрометеоагентлиги маълумотларига кўра, Марказий Осиёдаги ҳаво ҳарорати пасайиши шимолий Арктика ҳаво оқимларининг тез суръатда кўчиши билан изоҳланади.
Жаҳон метеорология ташкилоти (WMO) маълумотларига кўра, глобал иқлим ўзгариши туфайли минтақада совуқ даврлар қисқарса-да, уларнинг интенсивлиги — яъни кескин пасайиш ҳолатлари сони ортиб бормоқда.
Шу боис, ноябрдаги ҳарорат ўзгаришлари — табиий иқлим динамикасининг бир қисми бўлиб, бу тенденция кейинги йилларда ҳам кузатилиши мумкин.
