2025 йил 26 сентябр куни Ўзбекистонда янги қонун қабул қилинди: энди ёпиқ суд мажлисларида муҳокама этилган маълумотларни суд рухсатисиз ошкор этган шахс жиноий жавобгарликка тортилади. Бу ўзгариш “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун билан киритилди.

Янги талаблар нима дейди?

Қонунга кўра:

• Суд ишни ёпиқ мажлисда кўриш ҳақида ажрим чиқарганда, иштирокчиларга маълумот ошкор этмаслик тўғрисида огоҳлантириш берилади.

• Судда иштирок этувчилардан тилхат олинади.

• Агар бу мажбурият бузилса, шахс Жиноят кодексининг 239-моддаси (“Суриштирув ёки дастлабки тергов маълумотларини ошкор қилиш”) асосида жавобгарликка тортилади.

Фактчекинг нуқтаи назаридан

— Халқаро амалиётда ҳам ёпиқ суд муҳокамалари маълумотларини тарқатиш чекланади. Масалан, ЕИ давлатларида шахсий ҳаётга оид ёки давлат хавфсизлигига дахлдор ишлар ёпиқ тартибда ўтиши мумкин ва иштирокчилардан махфийлик мажбурияти талаб қилинади.
— Ўзбекистонда эса аввал бу талаб маъмурий жавобгарликка тенг бўлган бўлса, энди у жиноят даражасига кўтарилди.

Нима учун бундай бўлмоқда?

• Суд ишида иштирок этувчилар хавфсизлигини таъминлаш: гувоҳлар, жабрланувчилар ва судьяларга босим ўтказиш ҳолатларини олдини олиш.

• Давлат хавфсизлиги масалалари: айрим ишлар давлат сирларига боғлиқ бўлиши мумкин.

• Халқаро стандартларга яқинлашиш: ҳуқуқий тизимда ишонч ва махфийлик тамойилларини кучайтириш.

Кейин вазият қандай ўзгариши мумкин?

• Суд жараёнлари ҳақидаги ахборот оқими қисман чекланиши, ОАВ ва журналистлар учун маълумот олиш имконияти тортилиб қолиши мумкин.

• Бир вақтнинг ўзида, суд адолатлилиги ва иштирокчилар хавфсизлиги кучайиши мумкин.

• Янги қонун амалиётда қандай ишлаши ва у суиистеъмолга йўл очадими-йўқми, буни фақат суд амалиёти кўрсатади.