Шоир Абдулла Орипов суҳбатларидан бирида порахўрлик иллатини тирноққа ўхшатган эди, яъни у ўсиб чиқаверади, фақат мунтазам қирқиб туриш керак. Дарҳақиқат, коррупцияни батамом енгган мамлакат йўқ, аммо уни жиловлаганлар бор – бу давлатлар тажрибаси эса бизга асқотиши шубҳасиз.
Яқинда онамдан бир гап эшитган эдим. Ҳамкасб дугонаси набирали бўлибди. Шифохонадаги доя аёлдан тортиб, онага қаровчи ҳамшираларнинг ҳам барчаси “суюнчидан” умидвор, кишининг қўлига қарашидан нолибди. Яна “менга пул тегмади” деб аразлаб қолганларининг ҳам топилгани жудаям кулгули. Бугун ёруғ дунёга келган миттигина гўдакнинг кичик боши ҳам коррупцияга урилмаяптими деб ўйлаб қоласан киши. Ҳали бу бошланиши, гўдакни касалхонадан олиб чиқмасидан қайнона келиннинг онасига олиб келиниши лозим бўлган нарсаларнинг рўйҳатини тутқазганини айтмайсизми. Бола туғруқхонадан чиқиши билан катта бешик тўй қилишар эмиш. Қизнинг ота-онаси борини тўкиб, фарзандининг тинчини ўйлайди. Мана шу “тинчи”ни ўйлаб ҳали нечта маросимларни катта дабдаба билан ўтказиб беради.
Биз коррупция деганда, бели синмай олинган мўмайгина даромадни тушунишга ўрганиб қолганмиз. Аслида унинг бошқа турли кўринишлари ҳам мавжуд эмасми?! Коррупсия дейдиган бўлсак, ён атрофимизда у тўлиб-тошиб ётибди. Ҳар сафар бошлиғимиз пойтахтга борганида, юқоридаги бошлиқларимиз ёнига бир дунё совға-саломлар билан кетади. Албатта, биз буни меҳмондорчиликка, қўли очиқликка йўямиз. Шунчалик саҳий эканмиз, хўш нега унда пулга жуда муҳтож қўшнимиздан озгина ёрдамимизни қизғонамиз?! Ёки муҳтожларга келганда “қўли очиқлик” хислатимиз йўқолиб қоладими? Мансаби бор танишларимизга салом-аликни жуда маромига етказиб қўйишимиз ҳам бор гап. Гарчи бизга заррача фойдаси тегмаса ҳам ундайларга уйимизнинг тўридан жой берамиз, тўй-мараканинг энг аввалида уларни чақирамиз.
Киши эсини таний бошлаши билан ўз шахсий манфаатларини ҳамма нарсадан устун билиб улғаяди. Негаки атрофимиздаги одамларнинг ўзи бизга шуни болаликдан сингдиради. Хатто ўзим гувоҳи бўлганман, баъзи оилаларда фарзандининг қайси касб эгаси бўлишини ҳам бозор иқтисодиётидан келиб чиқиб, ота-онанинг ўзлари белгилаб беришади. Мурғак бола ҳолидан мана шундай манфаатли қарорлар исканжасида қолган одамдан келгусида ниманиям кутиш мумкин ахир?! Биз коррупцияга қарши “вакцина”ни, энг аввало оиладан бошлашимиз керак. Фарзандимизга унинг ўзи энг катта бойлик эканлигини, ҳаракати ва билими орқалигина мол-давлатга эга бўла олишини уқтиришимиз шарт. Аксарият ҳолларда ёшгина мактаб ўқувчиларининг ҳам белини оғритмасдан пул топиш ҳақида ўйлашлари кишини чўчитади. Яқинда эшитиб қолгандим, фалон қишлоғидаги “ойдеккина” қиз Тошкентга ўқигани кетиб, бир оилали бой эркак билан севишиб қолади. Биргина “айфон” олиб бергани учун ота-онасининг юзини ерга қаратади. Бу воқеа жудаям аянчли эмасми ахир?! Бундай воқеаларни санасам жуда кўп. “Айфон” нима бўлибди, қанча ўзига ишонган, билимли ёшлар Ойга учяпти, янги кашфиётлар қилаётган бир пайтда, ўзбек қизининг осонгина бойиб кетиш “орзу”си фожиали эмасми?!
Бизга сингиб кетган бир одат борки, у бизнинг энг катта душманимиздир. Ўқишда, ишда, кўча-кўйда ўз манфаатларимиз учун ишимизни осон йўл билан битиришга, пора беришга ёки таниш-билишларни ишга солишга ҳаракат қиламиз. Ҳақиқат учун курашишга ҳеч биримизда тоқат йўқ. Хоҳлаймизми-йўқми, барчамиз ишимизни битиришнинг осон усулини кўзлаймиз. Ўзимизни аяймиз, ҳамма қилаётган ишни такрорлаймиз. Вақти соати етиб омонатини топширган марҳумнинг ҳам азасини моддият билан боғлаб юбордик. Пул тарқатиш, мато бериш, ҳатто баъзи бойларнинг гўрковга “кўки”дан қистириши ҳам одат тусига айланиб бораяпти. Айтингчи, бу кетишда биз қай манзилга етамиз?! Ўзлигимизни йўқотиб қўймаяпмизми?!
Оғриқли саволлар жуда кўп, аммо жўяли жавоб топилмайди. Аммо, бир ҳақиқат борки, биз парвариш қилаётган фарзанд, фақат бизники эмас – у жамиятники! У эртанги келажакнинг эгаси. Шундай экан унинг тарбияси жуда аҳамиятли! Болага гўдаклигиданоқ, унга Ишонч билдирайлик! Энг аввало, унинг ўзи ҚИММАТли эканлигини, ўз қадрини арзимас буюмлар билан алишмаслигини, ўз келажаги учун кўпроқ билим олиши, меҳнатдан қочмаслик ниҳоятда зарур эканлигини уқтирайлик! Зеро, ИНСОН - Аллоҳ яратган энг буюк мўъжиза! Агар бизга берилган умрдан оқилона фойдалана олмасак, ўз қадримизни, чин инсоний фазилатларимизни асрай олмасак, эртага нима деган одам бўламиз?! Энди ўйлаб кўринг, сизнинг ўзингизга берадиган баҳойингиз қанча?!
Сарвиноз МАМАНОВА
