Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2025 йил 24 октябрь куни расмий ташриф билан Бельгия пойтахти Брюссель шаҳрига етиб борди. Бу ташриф Европа Иттифоқи билан муносабатларда янги босқични бошлаш, ҳамкорликни институционал ва иқтисодий жиҳатдан кенгайтиришга қаратилган муҳим сиёсий воқеа сифатида баҳоланмоқда.
Брюссель халқаро аэропортида давлат раҳбарини Европа Иттифоқининг Марказий Осиё бўйича махсус вакили Эдуардс Стипрайс ҳамда расмий шахслар кутиб олди. 24 октябрь куни Европа кенгаши Президенти Антониу Кошта, Европа комиссияси раҳбари Урсула фон дер Ляйен ва Бельгия Қироли Филипп билан музокаралар ўтказилиши режалаштирилган. Ташриф доирасида, шунингдек, Европа Иттифоқи ва Ўзбекистон ўртасида Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим (EPCA) имзоланиши кутилмоқда.
Европа билан муносабатларда янги формат
Кенгайтирилган шериклик битими — бу Ўзбекистон ва Европа Иттифоқи муносабатларини сифат жиҳатдан янги босқичга олиб чиқадиган асосий ҳуқуқий ҳужжат ҳисобланади. У иқтисодий, сиёсий ва ҳуқуқий соҳаларни қамраб олади ҳамда 1999 йилдаги “Шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги” аввалги келишувнинг ўрнини босади.
Европа Иттифоқининг расмий маълумотларига кўра, янги битим Марказий Осиёдаги ислоҳотлар, барқарор ривожланиш ва қонуний давлат қурилиши жараёнларига қўшимча сиёсий импульс беради (source: European Commission, 2025 йил октябрь). Шунингдек, EPCA доирасида иқтисодий ҳамкорликни чуқурлаштириш, саноат кооперациясини кенгайтириш ва “яшил энергия” лойиҳаларини молиялаштириш режалаштирилган.
Экспорт ва сармоя учун янги имкониятлар
Европа Иттифоқи ҳозирда Ўзбекистоннинг иккинчи йирик савдо ҳамкори ҳисобланади. 2024 йилда икки томонлама савдо ҳажми 6 миллиард еврога яқинлашган. Европа Иттифоқининг “GSP+” имтиёзли тизими Ўзбекистон учун муҳим иқтисодий имкониятлар яратган — 6 000 дан ортиқ маҳсулотлар Европа бозорига божсиз кириш ҳуқуқига эга.
EPCA битими эса бу имкониятларни янада кенгайтириши кутилмоқда.
Сиёсий ва хавфсизлик йўналишидаги аҳамият
Европа Иттифоқи Марказий Осиёда хавфсизлик, энергетика ва экология масалаларида муҳим геостратегик ўринга эга бўлиб бормоқда. Брюссель ташрифи доирасида муҳокама қилинадиган асосий масалалардан бири — Афғонистондаги вазият ва минтақавий барқарорликдир.
Европа Иттифоқи ташқи ишлар хизмати (EEAS) хабарига кўра, Брюссель музокаралари чоғида қўшма хавфсизлик дастурлари, чегара бошқаруви ва ноқонуний миграцияга қарши кураш бўйича лойиҳалар муҳокама қилинади. Бу борада ЕИнинг “Team Europe Initiative” дастури Ўзбекистонда энергетика ва экология соҳаларидаги ислоҳотларни қўллаб-қувватламоқда.
Геосиёсий контекстдаги аҳамият
Ўзбекистоннинг Европа билан муносабатларини фаоллаштириши Москва ва Пекин билан муносабатлар фонида мувозанатли ташқи сиёсатнинг амалдаги кўриниши ҳисобланади. Брюссел ташрифи бу стратегиянинг янги босқичини англатади — яъни мамлакат ўз ташқи сиёсий курсини “кўп йўналишли дипломатия” асосида мустаҳкамламоқда.
Шавкат Мирзиёевнинг Брюссел ташрифи Ўзбекистон ташқи сиёсатининг янги босқичини белгилаб бермоқда. Европа Иттифоқи билан кенгайтирилган шериклик битими мамлакатнинг халқаро нуфузини ошириш, иқтисодий диверсификацияни чуқурлаштириш ва стратегик барқарорликни таъминлашга хизмат қилади.
Ташриф натижалари нафақат икки томонлама муносабатларни, балки бутун Марказий Осиё минтақасининг Европага интеграция жараёнларини жадаллаштириши кутилмоқда.
