Анварнинг ҳикояси: Техникалардан миллионларгаАнвар Раҳимов — 27 ёшда, Навоий вилоятида туғилиб ўсган оддий йигит. У мактабни тугатгач, оиласининг молиявий аҳволи оғирлиги сабаб университетга киролмади. Бироқ унинг қўллари “тилдан чиқмасди” — у болалигидан эски телевизорларни, радиоларни таъмирлаб, техника билан “суҳбатлашишни” ўрганди. 2022-йилда Анвар уйда ўтириб қолмаслик учун Тошкентга келиб, маиший техника таъмирлаш сервисида ёрдамчи бўлиб иш бошлади. Бу ерда у ўз фикрини шакллантирди: “Нима учун мен ўзимнинг хизматимни ташкил қилмайман?”
Анвар давлат томонидан ёшлар учун тақдим этилаётган имтиёзлардан хабардор бўлди. 2023-йилда “Ёшлар ва бизнесни қўллаб-қувватлаш йили” доирасида у Тошкент шаҳридаги “Yosh Tadbirkor” дастурига ариза берди ва 50 миллион сўмлик грант олиб, ўз сервисини очиш учун асбоб-ускуналар сотиб олди. Бугун унинг стартапи ойигa 30 миллион сўмга яқин даромад келтиради. Анвар энди 5 нафар ёш ходимни иш билан таъминлаб, бизнесини кенгайтиришни режалаштирмоқда. Унинг ҳикояси — Ўзбекистондаги ёшлар стартапларининг муваффақиятга эришиш имконияти борлигининг ёрқин намунаси.
Ўзбекистонда стартаплар: Давлат сиёсати ва имкониятлар
Ўзбекистонда ёшлар стартапларини қўллаб-қувватлаш 2017-йилдан бери давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бирига айланди. “Ўзбекистон – 2030” стратегиясида бу масала янада мустаҳкамланди. 2025-йилга келиб, мамлакатда инновацион тадбиркорликни ривожлантириш учун бир қатор чоралар кўрилмоқда:
- Молиявий ёрдам: “Yosh Tadbirkor” дастури орқали 18-30 ёшдаги ёшларга 50 миллион сўмгача грантлар ва имтиёзли кредитлар берилади. 2024-йилда бу дастурга 1 триллион сўм ажратилди.
- Инкубаторлар ва акселераторлар: Тошкентда IT Park ва бошқа минтақаларда стартап инкубаторлари ташкил этилди. Бу ерда ёшлар ўз ғояларини амалга ошириш учун бепул офис, эксперт маслаҳати ва инвесторлар билан боғланиш имконига эга.
- Солиқ имтиёзлари: Янги тадбиркорлар учун биринчи йилда фойда солиғидан озод қилиш ва 3 йилгача божхона имтиёзлари тақдим этилади.
Масалан, 2025-йилда стартаплар учун махсус “Яшил иқтисодиёт” грантлари жорий қилинди, бу эса ёшларни экология ва инновация йўналишида фаолият юритишга ундамоқда.
Муаммолар: Йўлдаги тўсиқлар
Лекин ҳамма нарса мукаммал эмас. Анвар каби ёшлар муваффақиятга эришса-да, кўплаб стартапчилар қийинчиликларга дуч келмоқда:
- Молияга эришиш қийинчилиги: Грантлар ва кредитлар мавжуд бўлса-да, рақобат юқори ва бюрократик тўсиқлар кўп. Аризаларни кўриб чиқиш жараёни баъзида 2-3 ойга чўзилиб кетади.
- Таълим ва тажриба етишмаслиги: Кўп ёшларда бизнес бошқарув ёки маркетинг билимлари кам. IT Park каби дастурлар бу муаммони енгмоқда, лекин улар ҳали ҳамма ҳудудларни қамраб олмаган.
- Бозор рақобати: Хорижий компаниялар ва маҳаллий “кўп йиллик” бизнеслар билан рақобатлашиш ёш стартаплар учун қийин.
Мисол учун, Фарғонада яшаган 23 ёшли Лола ўз гул сотиш стартапини бошлаган, лекин логистика ва реклама учун етарли маблағ топа олмагани сабаб бир йилдан сўнг бизнесини ёпишга мажбур бўлди.
ЕчимларДавлат ва хусусий сектор бу муаммоларни ҳал қилиш учун фаол ишламоқда:
- Тезкор молиялаштириш: 2025-йилда “Startup” дастури жорий этилиб, грант жараёнлари 15 кунга қисқартирилди.
- Таълим платформалари: “Coursera” каби онлайн курслар ёшларга бепул маркетинг, IT ва бизнес бошқарув кўникмаларини бeрмоқда.
- Хорижий инвесторлар: IT Park орқали хорижий венчур фондлар билан ҳамкорлик кучайтирилмоқда. 2024-йилда 10 та стартап 5 миллион доллар инвестиция жалб қилди.
Анварнинг ўзи ҳам бизнесини кенгайтириш учун хорижий шерик топиш ниятида. У: “Агар мен чет элга кетсам, бу имкониятларни қўлдан бой берган бўлардим,” дейди.
Кўп ёшлар хорижда иш топиш орзусида яшайди. Масалан, Туркия ёки Дубайда ойлик 1000-2000 доллар даромад ваъда қилинади. Лекин Ўзбекистонда қолишнинг афзалликлари бор:
- Харажатлар: Хорижда яшаш учун ижара, транспорт ва озиқ-овқат харажатлари юқори. Тошкентда 500 доллар билан оила билан яшаса бўлади, Дубайда эса бу фақат ижарага етaди.
- Имкониятлар: Ўзбекистонда стартап очиб, давлат ёрдами билан миллионлаб сўм даромад қилиш мумкин. Анварнинг ҳикояси бунга мисол — у хорижда ёрдамчи бўлиб ишлагандан кўра, бу ерда ўз бизнесини бошлади.
- Оила ва маданият: Хорижда ёлғизлик ва маданий фарқлар кўп ёшларни қийнаса, Ўзбекистонда оила ва дўстлар ёрдамида тез ўсиш имкони бор.
2025-йилда Ўзбекистон иқтисодиёти 6,2% ўсиши прогноз қилинмоқда. Бу эса янги иш ўринлари ва стартаплар учун катта бозор яратишини anglatadi. Хорижда ишчи бўлиб ишлаш ўрнига, бу ерда тадбиркор бўлиш — узоқ муддатли муваффақият калити.
Хулоса: Анвар ва бошқалар учун
Анвар Раҳимов каби ёшлар Ўзбекистондаги стартап экотизимида ўз ўрнини топмоқда. Давлат сиёсати ва имкониятлар кенгайиб бормоқда, муаммолар эса аста-секин ечиляпти. Хорижда иш излаш кўплар учун жозибали бўлса-да, мамлакатда қолиб, ўз бизнесини бошлаш узоқ муддатда кўпроқ фойда келтиради. Ёшлар учун бу — фақат бошланғич. Келинг, Анвар каби қаҳрамонларни кўпайтирайлик — Ўзбекистоннинг келажаги улар қўлида!
