Чорвоқ сув омбори ҳудудида қурилиши режалаштирилаётган Sea Breeze сайёҳлик мажмуаси жамоатчилик томонидан кескин қаршиликка учрамоқда. Экологлар, маҳаллий фаоллар ва фуқаролар ушбу лойиҳани хавфли деб баҳолаб, "#saveChorvoq" хештеги остида қурилишни тўхтатиш ва омборни махсус муҳофаза этилувчи табиий ҳудуд сифатида сақлашга чақиришмоқда.

Жамоатчиликдаги кескин реакцияга сабаблардан бири — лойиҳа атрофидаги шаффофликнинг йўқлиги. Гувоҳлар маълумотига кўра, экологик экспертиза ҳали якунланмаган бўлса-да, ер ишлари бошланган, давлат идоралари эса ҳозирча бу юзасидан изоҳ бермаган. Шу билан бирга, Тошкентда Sea Breeze офисининг очилиши қурилиш амалга ошиши муқаррар эканлиги ҳақидаги хавотирларни янада кучайтирди.

Экологлар: ичимлик сув омборида курорт қурилиши хавфли

Эколог, профессор Наргис Қосимова таъкидлаганидек, ичимлик сув манбалари атрофида тижорат фаолияти — жумладан, туризм — бутун экологик тизимни издан чиқариши мумкин. Унинг фикрича, бундай лойиҳаларда чиқиндилар, кимёвий моддалар, моторли қайиқлар, ёқилғи ва маиший фаолият оқибатлари сув сифатини йўққа чиқаради.

“Бу сув ичиш учун мўлжалланган. Курорт фаолияти эса ҳар доим ортиқча юклама олиб келади. Ҳатто кичик техник носозликлар ҳам катта ифлосланишга сабаб бўлиши мумкин”, — дейди у.

Қосимова, шунингдек, соҳил ўсимликларининг йўқотилиши тупроқ эрозияси ва биологик хилма-хилликнинг йўқолишига олиб келиши мумкинлигини айтди. Герпетолог Тимур Абдураупов эса Чорвоқ атрофида камёб амфибия ва рептилия турлари яшашини, ва бу қурилиш улар учун ҳалокатли бўлиши мумкинлигини қайд этди.

Қонунчи, лекин хавфлими?

Sea Breeze раҳбари Эмин Агаларов лойиҳа барча талабларга жавоб беришини ва экологик барқарорлик таъминланишини таъкидламоқда. Унга кўра, лойиҳа нафақат муҳитга зарар етказмайди, балки мавжуд экологик муаммоларни ҳал этади, масалан — оқова сув йўқлиги, ҳудуднинг ташланмалиги ва заҳарланиш хавфлари.

“Бу қурилиш экологик архитектура ва барқарор ривожланиш намунасига айланади”, — дейди Агаларов.

Шунингдек, у бу мажмуа нафақат дам олиш учун, балки ақлли инфратузилма, қуёш энергетикаси, "ақлли уйлар" ва очиқ пляжлар билан келажак шаҳри моделини намоён этишини таъкидламоқда.

Аммо экологлар бу ваъдаларга эҳтиёткорлик билан ёндашиш керак, дея ҳисоблашади. Ҳатто барча талаблар расман бажарилган тақдирда ҳам, уларнинг фикрича, бундай ҳудудларда қурилишлар катта эҳтиёж билан назарда тутилиши керак.

Жаҳон тажрибаси: ичимлик сув омборлари муҳофаза қилиниши керак

Европа ва Шимолий Америка каби минтақаларда ичимлик сув манбалари атрофида тижорат фаолияти қатъий чекланган. Биоҳожатхоналар, қайиқларнинг тақиқланиши ва махсус буфер зоналар каби талаблар мавжуд. Ўзбекистонда эса, Қосимова таъкидлаганидек, Чорвоқ ҳудуди тартибсиз ва назоратсиз ўзлаштирилмоқда.

“Қурилиш амалга оширилса ҳам, бу муҳитга ҳурмат билан ва жамоатчилик иштирокида бажарилиши керак”, — дейди у.

Чорвоқнинг ёлғиз эмаслиги: Sea Breeze бошқа ҳудудларга ҳам кўз тикмоқда

Агаларов бу каби лойиҳаларни фақат Чорвоқ билан чекламаётганини очиқ айтди. Қозоғистондаги Каспий қирғоғи ва Бўзжира дараси, шунингдек, Иссиқкўл ҳудуди ҳам унинг келажакдаги мақсадлари қаторида экани айтилмоқда.

Бу мамлакатларда ҳам жамоатчилик қаршилиги пайдо бўлди. Қозоғистонлик фаоллар Бўзжирани муқаддас ҳудуд деб атаб, “муқаддас жойларга тегманглар”, “биз қурилишга қарши” каби даъволар билан чиқишди.

Хулоса: Қурилиш ва табиат ўртасидаги можаро остида шаффофлик етишмаяпти

Sea Breeze лойиҳаси Чорвоқдаги қурилиш лойиҳалари атрофидаги мавҳумлик ва жамоатчилик билан очиқ мулоқотнинг йўқлиги муаммосини янада очиқ кўрсатмоқда. Инвестор ваъдалари қанчалик гўзал ва технологиявий бўлмасин, экологик хавф, ҳуқуқий шаффофлик ва жамоатчилик иштирокисиз қурилишлар ҳақида шубҳалар кучайиб бормоқда.

Экспертлар ва фуқаролар талаб қилаётган асосий нарса — ҳақиқий муҳокама, аниқ регламентлар ва табиатни жонидан афзал кўриш, холос.