Жиззах шаҳридаги аёллар фитнес клубида қўлбола усулда дори воситалари ишлаб чиқарилган яширин цех фош этилди. Давлат хавфсизлик хизмати (ДХХ) ва Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш департаменти ҳамкорлигида ўтказилган тезкор тадбирда икки нафар фуқаро тегишли лицензия ва сертификатларсиз дори воситаларини ишлаб чиқариш, қадоқлаш ва сотиш билан шуғуллангани аниқланди.
Тергов маълумотларига кўра, уларнинг қўлидан 400 дона “Мисопростол” таблеткалари, 139 дона капсула, икки дона балзам ва 26 дона қути ашёвий далил сифатида олинган. Шунингдек, жами 141 дона тайёр капсула, 1 040 дона сохта голограмма, 1 014 бўш капсула ва 237 штрих код топилган. ДХХ маълумотига кўра, ушбу воситаларнинг аксар қисми бегона тиллардаги сохта ёрлиқлар билан тақдим этилган, бу эса уларнинг келиб чиқиши ва таркиби ҳақида шубҳаларни кучайтиради.
Факт тафтиши ва таҳлил
Биринчи навбатда, “Мисопростол” номли дори воситаси расмий равишда фақат тиббий муассасаларда ва шифокор тавсияси билан фойдаланиш учун мўлжалланган. Унинг таркиби аёллар саломатлигига таъсир қилувчи гормонал компонентларга эга. Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, ушбу препаратни лицензиясиз ишлаб чиқариш ёки тарқатиш қонунбузарлик ҳисобланади ва жиноий жавобгарликка сабаб бўлади.
Иккинчидан, фармацевтика маҳсулотларини қўлбола усулда қадоқлаш ва голограммаларни сохталаштириш соғлиқ учун жиддий хавф туғдиради. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (WHO)нинг 2024 йилги ҳисоботига кўра, дори воситаларининг тахминан 10–15 фоизи дунё бўйича сохта ёки паст сифатли ҳисобланади. Бундай воситалар одам организмидаги табиий биокимёвий жараёнларни бузиши, дозаланиш хатоси ёки заҳарланиш ҳолатларига олиб келиши мумкин.
Учинчидан, фитнес клуб каби лицензиясиз жойларда фармацевтик амалиётнинг амалга оширилиши нафақат санитар талабларни, балки шахсий маълумотлар хавфсизлигини ҳам бузиши эҳтимолини оширади. Чунки бундай муассасалар соғлиқни сақлаш тизимига интеграция қилинмаган ва уларнинг фаолияти устидан давлат мониторинги амалга оширилмайди.
Мутахассис фикри
Фармацевт олимларнинг таъкидлашича, “қўлбола дори ишлаб чиқариш нафақат тартиб бузилиш, балки инсони ҳаёти билан боғлиқ хавфли амалиётдир. Ҳар қандай препарат ISO ва GMP стандартларига мувофиқ бўлиши шарт, акс ҳолда у клиник жиҳатдан хавфсиз деб ҳисобланмайди”.
Шу билан бирга, Давлат дори воситалари экспертизаси агентлиги маълумотига кўра, 2024 йил давомида мамлакат бўйлаб 30 дан зиёд ҳолатда сохта дори воситалари ишлаб чиқариш ва тарқатиш ҳолатлари фош этилган. Бу рақам фармацевтика бозорида назоратни кучайтириш заруратини яна бир бор кўрсатмоқда.
Хулоса
Жиззахда фош этилган ҳолат нафақат маҳаллий даражадаги жиноят, балки бутун соғлиқни сақлаш тизими учун огоҳлантирувчи сигналдир. Дори воситалари назоратидаги ҳар қандай бўшлиқ одам саломатлиги учун хавф туғдиради. Мазкур воқеа фармацевтика соҳасида рақамли ҳисобот, лицензия мониторинги ва жамоатчилик хабардорлигини кучайтириш зарурлигини кўрсатади.
Қонунбузарликни барвақт аниқлаш учун Соғлиқни сақлаш вазирлиги, ДХХ ва Давлат дори назорати агентлиги ўртасидаги маълумотлар алмашинуви тизимини янада автоматлаштириш таклиф этилмоқда. Чунки фармацевтик хавфсизлик — бу миллий хавфсизликнинг ажралмас қисми.
