Шавкат Мирзиёев 2025 йил ноябрь ойида АҚШга иш сафари билан бориши кутилмоқда. Бу сафар доирасида АҚШ президенти Доналд Трамп томонидан Вашингтонда 6-ноябрда ўтказилиши режаланган марказий Осиё давлатлари (Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон) раҳбарлари учун ташкил этилган C5+1 форматидаги саммитда иштирок этиши мумкин.
Шу билан бирга, АҚШнинг Жанубий ва Марказий Осиё бўйича махсус вакили Сержио Гор ва Давлат котиби ўринбосари Кристофер Ландау Тошкент ва Қозоғистонга келади.
Қосим-Жўмарт Тўқаев Қозоғистон президенти сифатида Трампга таклиф учун миннатдорлик билдирган бўлса-да, бу сафар расмий президентилик даражасида эълон қилинган эмас — маълумотлар мустақил манбалар орқали тарқалган.
Нима учун бу муҳим?
C5+1 формати ва унинг ўрни.
C5+1 формати — АҚШ ва Марказий Осиёдаги беш давлат: Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистондан иборат мулоқот тузилиши. Ушбу формат ташқи сиёсатда АҚШ учун Россия ва Хитой таъсирини чеклаш, минерал ресурсларига кириш, минтақада стратегик ўринни мустаҳкамлаш учун муҳим воситадир.Минерал ресурслар ва иқтисодий манфаатлар.
Мутахассислар фикрига кўра, бу саммитда марказий ва ғарбга йўналтирилган янги экономик лойиҳалар — махсус минераллар (линтий, редкий ер элементлари ва ҳоказо) билан боғлиқ келишувлар қилиниши мумкин. Марказий Осиё давлатлари бу жиҳатдан АҚШдан технологик, инвесторлик ёрдами кутмоқда.Ҳарбий ва хавфсизлик мавзулари.
Саммитда терроризмга қарши кураш, содир бўлган минтақавий хавфлар (Афғонистон) ҳам муҳокама қилинади. C5+1 доирасида бундай мавзулар кўп учрайди.Ўзбекистон учун имконият.
Ўзбекистон бу жараёнда иккинчи томонда қолиб кетмасдан, ўз позициясини мустаҳкамлаш ва АҚШ билан муносабатларни янги босқичга олиб чиқиш имкониятига эга. Мирзиёев сентябрь ойида ҳам Трамп билан учрашган эди. Бу сафар икки томонлама ва кўп томонлама (C5+1) форматда ишлар тезлашиши мумкин.
Ўзбекистон учун нима кутиляпти?
АҚШдан инвестициялар олиш: мухим секторлар (энергетика, транспорт, техника)да янги келишувлар қилиш.
Технологиялар ва ишлаб чиқаришга кириш: экспорт ва ривожланиш учун технология айирбошлаш ва инвесторлик муҳитининг яхшиланиши.
Ташқи сиёсатда кўп векторли стратегияни давом эттириш: АҚШ, Россия, Хитой билан мувозанатни сақлаб қолиш.
Якуний хулоса
Шуни таъкидлаш керак: бу сафар — фақат амалий натижалар учун янги имконият. Агар Ўзбекистон бу имкониятни фойдали тарзда ишлатса, келгуси йилларда ташқи сиёсат, иқтисодий ҳамкорлик ва минтақавий позицияда муҳим босқични босиб ўтиши мумкин. Лекин бу барча гаплар ҳозирча имкониятлар даражасида — реал келишувлар, конкрет қадамлар кўрилмади. Шунинг учун ўқувчи сифатида “иқтисодий фойда йўлида бўлган сиёсий рамка”ни кузатиб бориш лозимлиги аниқ. Сиёсий маневрлар ортидаги механизмлар, келишувлар ва уларнинг амалий натижасини сўрашга тайёр бўлиш керак.
Ўзбекистон раҳбарияти учун бу сафар — “иккинчи томонда қолиб кетмаслик” ва “янгиланган ташқи сиёсат”ни намоён қилиш имконидир. Аммо ушбу имкониятни реал фойдага айлантириш учун барча томонларнинг оммавий фикрдан ташқари стратегияси, механизмлари ва бажариш режаси бўлиши шарт.
