Жиззах шаҳрида сифатсиз ва ҳужжатсиз дори воситалари билан савдо қилган шахслар қўлга олинди. Тезкор тадбир Бош прокуратура ҳузуридаги Департаментнинг шаҳар бўлими, ДХХ ва ИИБ ходимлари ҳамкорлигида ўтказилган.

Текширув давомида “M.F.” масъулияти чекланган жамияти раҳбари Ж.С. ҳамда фуқаро М.Ҳ. жами 7 турдаги 644 дона ва 298 қути дори воситаларини 152,3 миллион сўмга сотиш жараёнида ашёвий далиллар билан ушланган. Улар сотган дори воситаларига нисбатан сифатни тасдиқловчи ҳеч қандай ҳужжат мавжуд бўлмаган.

Қалбаки дори — жиноят эмас, жамият учун хавф

Ўтган йилларда Ўзбекистонда қалбаки ёки ноқонуний тарзда сотилаётган дори воситалари бўйича бир неча бор жиноят иши қўзғатилган бўлса-да, бу иллат бутунлай бартараф этилганича йўқ. Бу ҳолат жамият соғлиғига жиддий таҳдид солади, чунки бундай дори воситалари нафақат шифо бермайди, балки оғир асорат ва ҳатто ўлим ҳолатларига ҳам сабаб бўлиши мумкин.

Жиззахдаги ҳолатда ҳам “савдо” объектлари бўлган дори воситалари лаборатория текширувидан ўтмаган, уларнинг таркиби ва таъсир доираси ноаниқ. Мутахассислар таъкидлашича, бундай воситаларнинг кўпчилигида фаол моддалар ёки бутунлай йўқ, ёки инсон организми учун хавфли даражадаги кимёвий қўшимчалар бўлиши мумкин.

Молиявий фойда — инсон ҳаёти эвазига

152 миллион сўмлик ноқонуний савдо — бу фақат рақам эмас, балки инсон ҳаётини арзон баҳолашнинг ёрқин мисолидир. Бундай ҳолатлар ортида кўп ҳолларда тизимли назоратнинг сустлиги ётади. Соғлиқни сақлаш тизимидаги айрим бўғинларда назорат механизмлари кучайтирилмагани, дори воситаларининг келиб чиқиши ва айланмаси устидан тўлиқ электрон мониторинг мавжуд эмаслиги вазиятни оғирлаштирмоқда.

Экспертлар фикрича, қалбаки дори савдоси нафақат чоррахадаги “қора бозор”, балки баъзан лицензияли дори тарқатиш занжирига ҳам кириб қолиши мумкин. Бу эса фармацевтика соҳасида шаффофлик ва ҳисобдорликни таъминлаш заруратини янада оширади.

Давлат назорати ва жавобгарлик

Ушбу ҳолат юзасидан Жиноят кодексининг 186-3-моддаси билан жиноят иши қўзғатилган. Бу моддага кўра, сифатсиз ёки қалбаки дори воситаларини ишлаб чиқариш, сақлаш ёки сотиш учун жавобгарлик белгиланган. Агар ушбу ҳаракатлар инсон ҳаёти ёки соғлиғига зарар етказса, жазо янада оғирлашади.

Бош прокуратура ва ДХХ ҳамкорлигида олиб борилаётган текширувлар доирасида бундай ноқонуний фаолиятга қарши кураш кучайтирилмоқда. Бироқ фақат жазо билан эмас, профилактика ва ахборот кампаниялари орқали жамиятда дори воситаларини онгли истеъмол қилиш маданиятини шакллантириш муҳим вазифа бўлиб қолмоқда.

Нима қилиш керак?

Мутахассислар фикрича, мамлакат миқёсида дори воситалари ҳаракатини рақамли тарзда кузатиш тизимини тўлиқ ишга тушириш, дорихоналарни лицензиялашда қатъий талаблар жорий этиш ва фуқароларни хабардор қилиш орқали ноқонуний айланмани камайтириш мумкин. Шу билан бирга, тиббиёт ходимлари ва аҳоли учун қалбаки дори белгилари ҳақида маълумот бериш, уларни аниқлаш усулларини ўргатиш ҳам самарали чора ҳисобланади.

Хулоса

Жиззахдаги дорифурушлар фақат жиноят содир этган шахслар эмас — улар соғлиқни пулга сотиш иллатига юз бурган тизимнинг ифодасидир. Бу каби ҳолатлар нафақат ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари, балки бутун соғлиқни сақлаш тизими ва жамият учун жиддий сабоқ бўлиши керак.

Қалбаки ёки ҳужжатсиз дори воситалари айланмасига қарши кураш — инсон ҳаётини ҳимоя қилишнинг энг муҳим таркибий қисми бўлиши лозим.