Moody’s «UzAuto Motors» рейтингини оширмади: компаниянинг миллиардлаб тушумига қарамасдан Ba3 даражасини сақлаб қолиши ортида бир қатор тизимли хавфлар ётади. Агентлик ҳисоботига кўра, «UzAuto» келгуси икки йилда жиддий молиявий ва стратегик синовларга дуч келиши мумкин. Бу эса рейтингнинг ошмаслиги тасодиф эмас, балки компаниянинг бозор позицияси, давлатга боғлиқлиги ва ташқи рақобат шароитидаги мураккаб мувозанатини акс эттиради.
Moody’s рейтингни нима сақлаб турибди?
Агентлик рейтингни барқарор сақлашга асосий омил сифатида компаниянинг янги еврооблигация чиқариши орқали ликвидлик хавфларини камайтиришини кўрсатган. «UzAuto» 2026 йилда муддати етадиган 300 млн долларлик облигацияни қайта молиялаштириш учун янги эмиссиядан тушумларни йўналтирмоқда. Шу билан бирга, халқаро ва маҳаллий банк қарзларини қисқартириш компаниянинг кредит профилини ҳозирча барқарор ушлаб турибди.
Moody’s ҳатто эмиссия бажарилмаса ҳам, компания мажбуриятларни ўз вақтида адо этишга қодир эканига ишонади. Лекин бунда давлатнинг компанияга доимий кўмаги ҳал қилувчи рол ўйнаётгани ҳам очиқ-ойдин.
Нима учун рейтинг ошмади?
Тушумлар миллиардлар билан ҳисобланса-да, компаниянинг операцион фойдаси ва сотувлари 2025 йил июнига қадар тушиб кетган. Асосий сабаб — «рассрочка» моделига ўтиш жараёнида айланма маблағ эҳтиёжи кескин ошиб кетгани. Moody’s ҳисоб-китобларига кўра, қарз/EBITDA коэффициенти ҳам кўтарилган: 1,3хдан 1,6хга.
Яъни компания ҳозир даромад топишдан кўра, янги бизнес моделига мослашиш босқичида. Бу эса рейтингни ошириш учун барқарор ва узоқ муддатли фойда динамикаси ҳали шаклланмаганини англатади.
Давлатга боғлиқлик икки томонлама таъсир қилмоқда
«UzAuto»нинг 99,7 фоиз улуши давлатга тегишли. Бир томондан, бу кредит хавфининг пастлигини таъминлайди: давлат компанияни стратегик корхона сифатида қўллаб-қувватлайди. Иккинчи томондан, Moody’s учун бу мустақил бозор иштирокчиси сифатида баҳолаш имконини чеклайди. Яъни рейтингнинг юқори маржаси давлатнинг ўз рейтинги билан боғлаб қўйилган.
Хусусан, компаниянинг ўсиш истиқболлари ички талаб, саноат сиёсати ва бозорни тартибга солиш даражасига жиддий боғлиқ.
Moody’s қайд этган хавфлар қандай?
Агентлик UzAuto рейтингини оширишга тўсқинлик қилаётган бир қатор тизимли хатарларни санаб ўтган:
– компаниянинг глобал миқёсда кичиклиги;
– сотувларнинг 90 фоиздан ортиғининг Ўзбекистон бозорига боғлиқлиги;
– хусусий ишлаб чиқарувчилар рақобати ортиши;
– BYD каби давлат томонидан қўллаб-қувватланаётган электромобил рақобатчилари;
– GM билан лицензия келишувига қарамлик ва эҳтиёт қисмлардаги боғлиқлик;
– моделлар турининг чекланганлиги ва айрим платформаларнинг эскиргани;
– охирги икки йилда салбий эркин пул оқими.
Энг жиддий хавфлардан бири — GM лицензияси 2027 йилдан кейин узайтирилмаса, рейтинг пасайиши эҳтимоли.
Қарзлар таркиби ва ликвидлик имкониятлари
Компания ҳозирда 300 млн долларлик еврооблигация ва 77,2 млн доллар халқаро кредитларга эга. Шу билан бирга, Ipoteka банк ва Kapitalbank билан автомобил захиралари қарзи асосида кредит линияси мавжуд. Агар янги облигациялар муваффақиятли жойлаштирилса, 18 ойда 530 млн доллар ФФО (операцион пул оқими) яратилиши кутилмоқда. Бу эса айланма маблағлар, капитал харажатлар ва дивидендлар учун етарли бўлади.
Шунга қарамай, Moody’s рейтингни ошириш учун барқарор ва диверсификация қилинган бозор, юқори рақобатбардошлик ва GMга бўлган боғлиқликнинг камайишини асосий шарт сифатида кўрсатади.
«UzAuto Motors»нинг рейтинги ошмаслиги компанияда танасалли муаммо борлигини эмас, балки бозорнинг ҳали тўлиқ шаклланмагани, бизнес моделдаги ўтиш даври ва ташқи омилларга юқори боғлиқликни кўрсатади. Moody’s фикрича, барқарорлик мавжуд, лекин ўсиш учун ҳали жиддий тузилмавий ўзгаришлар талаб этилади.
