Forbes журнали 2025 йилдаги “Forbes 400” рейтингида Америкадаги энг бой шахслар умумий бойлиги 6,6 триллион долларга етганини маълум қилди. Бу кўрсаткич 2024 йилга нисбатан 1,2 триллион долларга кўп. Рейтингдаги асосий тенденция — технология ва сунъий интеллект соҳаларидаги компаниялар таъсирининг ортиши.
Энг бой 10 америкалик
2025 йилги рўйхатда Илон Маск 428 миллиард доллар билан қатор тўртинчи йил етакчилик қилди. Унинг бойлиги асосан Tesla ва SpaceX акциялари қийматининг ўсиши ҳисобига кўпайган. “Bloomberg Billionaires Index” маълумотларига кўра, Маскнинг бойлиги 2025 йил бошидан бери тахминан 50 миллиард долларга ошган.
Ундан кейинги ўринларда Oracle асосчиси Ларри Эллисон, Meta раҳбари Марк Цукерберг, Amazon асосчиси Жефф Безос ва Google ҳамасосчилари Ларри Пейдж ҳамда Сергей Брин жойлашган.
Технология соҳасига оид компаниялар бу йил ҳам рўйхатнинг асосий қисмини ташкил этмоқда — Forbes таҳлилига кўра, 400 нафар бойнинг 60 фоизи IT ёки сунъий интеллект билан боғлиқ бизнеслардан даромад топган.
Қизиқарли фактлар ва тафтиш
Сунъий интеллект бумининг таъсири. Nvidia раҳбари Женсен Хуанг илк бор топ-10 таликка кирди. Унинг бойлиги йил бошидан бери икки баравар ошиб, 90 миллиард доллардан ошган. Бу ҳолат AI чиплари бозоридаги юқори талаб билан изоҳланади. (Манба: Reuters Tech Report, 2025 йил сентябрь)
Мерос эмас, меҳнат. Рўйхатдагиларнинг 71 фоизи бойликка ўз меҳнати билан эришган. Бу кўрсаткич 1990-йилларда 45 фоизни ташкил этган. Демак, АҚШ иқтисодиётида стартаплар ва инновацион секторнинг улуши кучайган. (Forbes Methodology Report, 2025)
Гендер мувозанати пасайди. 2024 йилда рўйхатда 67 аёл бўлган бўлса, бу йил улар сони 62 нафарга тушган. Шунга қарамай, энг бой аёл сифатида Элис Уолтон (Walmart вориси) яна етакчи. Энг бой “self-made” аёл эса Дайан Хендрикс (ABC Supply) бўлди.
Иқтисодий таҳлил: нега бойлар яна бойиб кетмоқда?
Иқтисодчи Пол Кругманнинг таъкидлашича (New York Times Columns, 2025 йил 10 сентябрь), АҚШдаги сўнгги йиллардаги капитал бозорининг ўсиши асосан “акциялар бозоридаги консентрация ва сунъий интеллект технологияларига инвестициялар оқими” билан боғлиқ.
“AI секторидаги ҳар бир катта компания — Microsoft, Nvidia ёки Alphabet — капитал қиймати жиҳатидан бутун мамлакатлар иқтисодига тенглашиб бормоқда. Бу эса бойлар ва ўрта табақа ўртасидаги фарқни янада чуқурлаштирмоқда”, — дейди иқтисодчи.
Бойликнинг шундай тез суръатда ўсиши иқтисодий тенгсизлик ҳақидаги баҳсларни кучайтирмоқда. Масалан, Pew Research маълумотларига кўра, 2025 йилда АҚШда аҳолининг 1 фоизи умумий миллий бойликнинг 34 фоизини назорат қилмоқда. Бу кўрсаткич 1980 йилда 23 фоиз эди.
Трампнинг қайта кириши
Собиқ президент Дональд Трамп ҳам рўйхатдаги мавқеини яхшилаб, 201-ўринга кўтарилди. Унинг бойлиги 7,3 миллиард долларга етди — асосан тижорат кўчмас мулклари ва “Truth Social” платформасидаги акциялар ҳисобига. (Forbes estimate, 2025 сентябрь).
Хулоса
Forbes 400 рўйхати нафақат АҚШдаги бойлик концентрациясининг ўсишини, балки янги иқтисодий тенденцияларни ҳам кўрсатиб бермоқда. Технология ва сунъий интеллект соҳалари 2025 йилда иқтисодий ўсишнинг асосий драйверига айланди. Бироқ бу жараён билан бирга ижтимоий тенгсизлик ҳам чуқурлашмоқда.
Мутахассислар фикрича, келаси беш йилда бойлик ва капитал тўпланиши “AI иқтисодиёти” билан боғлиқ бўлади. Бу эса давлат сиёсатчилари ва солиқ органлари учун янги тартиб ва қоидаларни жорий этиш заруратини туғдиради.
