Жорий йилнинг дастлабки тўққиз ойи давомида Ўзбекистонга 8,6 миллиондан ортиқ хорижлик турист ташриф буюргани мамлакат туризм соҳасида тарихий натижа сифатида қайд этилди. Бу кўрсаткич илгари кузатилмаган даражадаги ўсиш бўлиб, соҳада амалга оширилаётган давлат сиёсатининг самарасини намоён этмоқда.
Президент ислоҳотлари ва туризм сиёсати
Туризм соҳасидаги ислоҳотлар 2016 йилдан бошлаб тизимли равишда амалга оширилиб келинмоқда. 2023–2024 йилларда қабул қилинган “2025 йилгача Туризмни ривожлантириш стратегияси” доирасида виза режимини либераллаштириш, электрон виза жорий этиш, туризм инфратузилмасини ривожлантириш ва маркетинг фаолиятини кучайтириш каби чоралар амалга оширилди. Туризм қўмитаси маълумотларига кўра, бугунги кунда 90 дан ортиқ давлат фуқаролари Ўзбекистонга визасиз кириш имконига эга.
Бундан ташқари, халқаро ташкилотлар билан ҳамкорликда амалга оширилаётган ташаббуслар натижасида Ўзбекистон БМТнинг Туризм бўйича ташкилоти (UN-Tourism) доирасидаги фаол иштирокчилардан бирига айланди. Самарқанд шаҳрида мазкур ташкилотнинг минтақавий офиси очилгани ҳам мамлакатнинг туризм соҳасидаги нуфузини кучайтирди.
Фактчекинг: рақамлар ва тенденциялар
Рақамий ўсиш динамикаси: Давлат статистика қўмитаси маълумотларига кўра, 2016 йилда мамлакатга келган туристлар сони 2,0 млн атрофида бўлган. 2024 йилда эса бу кўрсаткич 8,6 млн нафарга етди — яъни сўнгги саккиз йилда қарийб тўрт баробар ўсиш қайд этилди.
Ёшлар оқими: Туризм ва маданий мерос вазирлиги таҳлилларига кўра, сўнгги икки йилда Ўзбекистонга ташриф буюрувчи сайёҳларнинг 60 фоизини 35 ёшгача бўлган фуқаролар ташкил этмоқда. Бу мамлакатнинг замонавий ва ёшлар учун жозибадор йўналишга айланаётганини кўрсатади.
Иқтисодий таъсир: Жаҳон туризм ташкилоти ҳисоботларида қайд этилганидек, ҳар бир 100 та турист мамлакат иқтисодиётида камида 35 та янги иш ўрни яратилишига туртки беради. Ўзбекистон мисолида бу жараён, айниқса, меҳмонхона бизнеси ва транспорт соҳасида яққол намоён бўлмоқда.
Туризм ва иқтисодиёт ўртасидаги боғлиқлик
Сайёҳлар оқимининг ортиши мамлакат ялпи ички маҳсулотига (ЯИМ) сезиларли таъсир кўрсатмоқда. Иқтисодий таҳлил марказининг маълумотларига кўра, 2024 йилда туризмнинг ЯИМдаги улуши 4,3 фоизни ташкил этди, бу эса 2020 йилдаги 2,1 фоизлик кўрсаткичдан икки баробар юқори. Шу билан бирга, туризм соҳасидан келиб тушган валюта тушуми 2,4 млрд доллардан ошиб, давлат бюджети учун муҳим манбага айланди.
Туризм фақат иқтисодий манфаат эмас, балки маданий ва сиёсий имижни шакллантирувчи омил сифатида ҳам муҳим аҳамият касб этмоқда. Хусусан, Европа ва Осиё бозорларида Ўзбекистон “қаҳвахоналар ва тарих уйғунлиги мамлакати” сифатида илгари сурилмоқда. Бу борада Миллий PR агентлиги ва Туризм қўмитаси ҳамкорлигидаги тарғибот дастурлари самараси сезилмоқда.
Барқарор туризм ва экология омиллари
Туризмнинг барқарор ривожланиши масаласи сўнгги йилларда экология сиёсати билан чамбарчас боғланди. Туризм қўмитасининг Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги таркибига киритилиши бу йўналишдаги устувор йўналишларни белгилаб берди. БМТнинг “Барқарор туризм учун дастури”га мувофиқ, 2024 йилда Ўзбекистонда 100 дан ортиқ “яшил меҳмонхона” сертификатланган. Бу тажриба Марказий Осиёда илк бор амалга оширилди.
Мутахассислар фикри
Иқтисодчи Абдулазиз Рафиқов фикрича, “туризмдаги ўсиш нафақат давлат сиёсатининг самараси, балки минтақавий барқарорлик ва халқаро ишонч муҳитининг натижасидир. Ўзбекистон ўзини хавфсиз ва очиқ давлат сифатида намоён қила олди — бу инвесторлар учун ҳам муҳим сигнал”.
Шунингдек, Жаҳон туризм форуми таҳлилчиси Лейла Саидова таъкидлаганидек, “Ўзбекистон ҳозир туризм моделини Малайзия ва Туркия тажрибасига яқинлаштираётган давлатлардан бири. Бу мамлакатга халқаро саёҳатчилар назарини кенгайтирмоқда”.
Хулоса
Ўзбекистонда туризм соҳасидаги тарихий ўсиш иқтисодий барқарорлик, давлат ислоҳотлари ва халқаро интеграциянинг муваффақиятли уйғунлиги натижасидир. Янги инфратузилма, рақамлаштирилган хизматлар ва экологик ёндашув мамлакатнинг жозибадорлигига ижобий таъсир кўрсатмоқда. Бу жараён нафақат иқтисодий ўсишни таъминлайди, балки Ўзбекистоннинг халқаро имижини ҳам мустаҳкамлайди.
