Жавоҳир Синдоров 2025 йилги Жаҳон кубоги финалига чиқиб, нафақат шахмат жамияти, балки бутун мамлакат спорт саҳнаси учун тарихий натижа қайд этди. У Гоадаги ярим финалда ҳамюрти Нодирбек Якуббоевни тай-брекда 1,5:0,5 ҳисобида мағлуб этди ва финалга йўл олди. Бу — ўзбек шахмати тарихида илк бор Жаҳон кубоги финалида бир шахматчимиз қатнашиши демакдир. Шу билан бирга, у 2026 йилги тижорат аҳамияти жуда юқори бўлган даъвогарлар турнирига тўғридан-тўғри йўлланма олди.
Энг муҳим хулоса шундаки, Синдоровнинг финалга чиқиши — алоҳида истеъдоднинг порлаши эмас, балки Ўзбекистон шахмат мактабининг тизимли ривожланиши натижасидир. Сўнгги йилларда мамлакатда ёшлар учун ташкил этилган халқаро турнирлар, резиденциялар, грантлар ва мураббийлар таркибининг кучайтирилиши ўз самарасини бермоқда. Бир вақтнинг ўзида икки ўзбек гроссмейстери ярим финалда тўқнаш келгани ҳам бу жараённинг тасдиғидир.
Жавоҳирнинг ўзига келсак, унинг бугунги натижаси кутилмаган деб бўлмайди. У бир неча йилдан бери элитада йўл очиб келаётган, ўткир тактик ҳиссиёт, мувозанатли дебют репертуари ва босимда ўзини йўқотмаслик қобилияти билан ажралиб туради. Якуббоевга қарши ўйинлар бунга ёрқин мисол: икки классик партиядаги барқарорлик тай-брекдаги ҳал қилувчи устунликка айланди.
Синдоровнинг финалдаги рақиби — хитойлик Вей Йи, замонавий шахматнинг энг кучли стратегларидан бири. Бу тўқнашув нафақат шахмат ихлосмандлари, балки экспертлар учун ҳам жиддий қизиқиш уйғотмоқда. Чунки финал натижаси шахмат тахтаси атрофидаги глобал рақобатда навбатдаги кучлар мувозанатини белгилаб қўйиши мумкин. Агар Жавоҳир ғалаба қозонса, у тарихни яна бир бор қайта ёзади — бу гал жаҳон миқёсида.
Бироқ натижа қандай бўлишидан қатъий назар, бу финалга чиқишнинг ўзиёқ Ўзбекистон шахмати учун янги босқични очмоқда. Яқин ўтмишда жасур бир авлоднинг кўтарилиши деб баҳоланган жараён бугун тўлиқ шаклланган мактабга айланди. Якуббоев, Абдусатторов, Синдоров, Вахидов — уларнинг ҳар бири ўз услуби, ўз руҳи, ўз шахмат дунёқараши билан умумий тизимни бойитиб бормоқда.
Шу ўринда Нодирбек Якуббоев ҳақида ҳам айтиш зарур. Унинг ярим финалдаги ўйини мураккаб ва тенг кучли рақобатга бой бўлди. Энди у учинчи ўрин учун россиялик Андрей Есипенко билан куч синашади. Бу ўйин ҳам жуда муҳим: ғолиб шахмат тожи учун даъвогарлар турнирига йўл олади. Демак, икки ўзбек гроссмейстери бир мавсумнинг ўзида жаҳон элитасининг марказига чиқиш имконига эга.
Ҳозирги шароитда энг катта таҳлилий хулоса шундаки: ўзбек шахмати секин ва босқичма-босқич яхлит экотизимга айланиб бормоқда. Бу экотизимда иқтидорли болаларни erta танлаш, уларни халқаро мураббийлар билан ишлашга йўналтириш, топ-гроссмейстерлар bilan бирга мусобақаларга тайёрлаш ва психологик тайёргарликка жиддий эътибор қаратиш — марказий ўринни эгалламоқда.
Бугунги натижа — глобал спорт саҳнасида Ўзбекистон янги рол ўйнашга тайёрлигининг белгиси. Синдоров финали ортидан бутун шахмат дунёси яна бир бор ўзбек мактабига юзланади. Финал эса нафақат спорт баҳси, балки шахматдаги янги кучлар асри бошланишининг символик маросимига айланиши мумкин.
