Ўзбекистонда фуқаролар шахсий эҳтиёжлари учун олиб кириладиган товарларга доир божсиз нормалар тубдан қайта кўриб чиқилади. Бу ўзгаришлар Президентнинг 25 ноябр куни қабул қилинган ПФ–231-сонли фармонида белгиланди. Ҳужжатда таъкидланишича, қонунчиликдаги ортиқча бюрократияни қисқартириш ва аҳолининг ҳуқуқий юкини енгиллаштириш — ислоҳотнинг асосий мақсади. Шу билан бирга, ўтмишдан қолиб кетган, амалда эскирган 800 га яқин норматив ҳужжатлар «тартибга солиш гильотинаси» орқали бекор қилинади.
Энг муҳим янгилик — хориждан шахсий эҳтиёж учун олиб кириладиган товарларнинг божсиз олиб кириш меъёрлари кескин қайта кўриб чиқилади. Бугунги кунда бу меъёрлар жаҳон тажрибаси ва аҳоли истеъмол маданиятига нисбатан анча чекловли экани айтилмоқда. Яъни, оддий фуқаро чет элдан зарур маиший техника ёки кийим-кечак олиб келганда ҳам қўшимча бож тўловлари сабаб ноқулайликка дуч келмоқда. Янгиланадиган қоидалар эса эркин ҳаракат ва истеъмол имкониятларини кенгайтира олади.
Фармон билан тасдиқланган йўл харитаси доирасида қатор муҳим енгилликлар назарда тутилган. Масалан, тадбиркорлар учун молиявий операцияларни «E-aktiv» ахборот тизимида акс эттириш мажбурияти бекор қилинади. Бу — бизнес юкини сезиларли даражада камайтирувчи қадам. Чунки кўплаб кичик ва ўрта бизнес субъектлари айнан ҳисобот ва назорат жараёнларининг оғирлиги туфайли норасмий фаолиятни афзал кўриб келаётган эди.
Шунингдек, кўчмас мулкка нисбатан гаров ҳуқуқини рўйхатга олишда давлат хизмати нархи икки бараварга арзонлаштирилиши белгиланди. Бу банк кредитларидан фойдаланувчилар учун катта ёрдам, чунки гаровни рўйхатдан ўтказиш харажатлари кўп ҳолларда қарз олиш жараёнини қимматлаштирарди. Энди ишончли активни гаровга қўйиш арзон ва қулайроқ бўлади.
Фармон ижтимоий ҳимояга муҳтож шахсларни ҳам четлаб ўтмаган. Ер участкасини ўз вақтида рўйхатдан ўтказа олмаган ногиронлиги бўлган фуқаролар солиқ имтиёзларидан маҳрум бўлиб келган эди. Янгидан жорий этилган нормалар уларга муқобил ҳужжатлар асосида ҳам имтиёздан фойдаланиш имконини беради. Бу эса, айниқса, ҳужжатлаштириш жараёнини юритишга қодир бўлмаган инсонларга катта енгиллик.
Шундай қилиб, қабул қилинган фармон нафақат бюрократик тўсиқларни қисқартириш, балки иқтисодий ва ижтимоий фаолликни рағбатлантиришни ҳам кўзлайди. Энг муҳими, бозор шароити ва жамият эҳтиёжлари доим ўзгариб боради, ҳуқуқий муҳит эса шу ўзгаришларга тезкор мослашиши керак. 800 та ортиқча ҳужжатнинг бекор қилиниши — қонунчиликни янгилаш жараёни ниҳоят босқичли эмас, балки тизимли йўлга қўйилаётганини англатади.
Шу билан бирга, божсиз нормаларнинг қайта кўриб чиқилиши халқаро савдо, туризм ва фуқароларнинг шахсий ҳаракат фаоллигини оширишда муҳим омил бўлади. Агар нормалар замонавий талабларга мос равишда кенгайтирилса, бу аҳолининг ҳаёт сифати яхшиланишига, иқтисодий муҳитнинг либераллашувига хизмат қилади. Аммо меъёрлар мутлақо очиб юборилганда, бу ички бозорда рақобат мувозанатига таъсир қилиши мумкин. Демак, янги тартиб адолатли балансни топа олиши зарур.
Хулоса сифатида таъкидлаш мумкин: ПФ–231-сонли фармон орқали амалга ошириладиган ўзгаришлар мамлакатда «раҳбарият ва фуқаро» ўртасидаги масофани қисқартиришга қаратилган. Қонунчилигимиз самарали, содда ва инсон манфаатига мос бўлиши талаб этилмоқда. Қандай натижа бериши — амалиётда кўринади. Аммо мақсад аниқ ва жамият кутаётган таҳлиллар амалда ўз аксини топа бошлади.
