Hozirgi kunda mahsulot sotib olish yoki xizmat haqini onlayn to‘lash odatiy holga aylanib bormoqda. Bunday holda, to‘lovlar asosan bank kartalari va ilovalar yordamida amalga oshiriladi. Ammo onlayn to‘lov amalga oshirishning "elektron hamyon" deb nomlanadigan yana bir usuli bor. O‘zbekistonda qaysi turdagi elektron hamyonlar ishlaydi? Ularning qaysi biri qulayroq? Bu savollarga javob berishga harakat qilamiz.
Elektron hamyonlar kartalardan ko‘ra qulayroqmi?
So‘nggi paytlarda elektron hamyonlar tobora ommalashib bormoqda. Ularni oddiy bank kartalari bilan solishtirganda, bir nechta afzalliklarni topish mumkin, masalan:
- Foydalanish qulayligi: elektron hamyonni bankka bormasdan, bir necha daqiqada onlayn ochish mumkin. Uni turli yo‘llar bilan, jumladan, bank kartalari yoki onlayn pul o‘tkazmalari bilan to‘ldirish mumkin. Xaridlar uchun to‘lov esa ilova yordamida hech qayerga bormasdan oddiy va tez amalga oshiriladi.
- Xavfsizlik: elektron hamyonlar ikki qadamli autentifikatsiya va ma’lumotlarni shifrlash kabi turli usullar orqali firibgarlikdan himoyaga ega. Shuningdek, barcha tranzaksiyalar va o‘tkazmalar tarixda saqlanib qolishi tufayli, har doim pullar qayerga ketayotganini kuzatib borish mumkin.
- Qo‘shimcha funksiyalar: Elektron hamyonlar nafaqat pulni qulay sarflashga yordam beradi, balki qo‘shimcha xizmatlarni ham taqdim etadi. Masalan, ular yordamida sodiqlik dasturlari orqali xaridlar uchun bonuslar yoki chegirmalar olish va xalqaro to‘lovlarni amalga oshirish mumkin.
- Pul tejash imkoniyati: Elektron hamyonlar pulni tejashi ham mumkin. Ularning ko‘pchiligi depozitlar yoki pul o‘tkazmalari kabi operatsiyalar uchun kamroq foiz oladi.
Lekin unutmangki, barcha hamyonlar bir-biridan farq qiladi. Tanlashdan oldin ularni diqqat bilan solishtirish kerak. Shuningdek, albatta, ishonchli parollardan foydalanish va hamyon tizimiga kiruvchi qurilmaning viruslardan himoyalanganligiga ahamiyat berish kerak.
Elektron hamyon dasturi elektron pul mablag‘larini saqlash va internetdagi xaridlar uchun to‘lovlarni amalga oshirish, bank hisobiga pul o‘tkazish yoki naqd pul olish imkonini beradi. Deyarli barcha elektron pul tizimlarida elektron hamyonni ochish mumkin.
O‘zbekistondagi onlayn hamyonlar
O‘zbekistondagi foydalanuvchilarning ishonchini qozonib ulgurgan eng mashhur onlayn hamyonlar:
Uzum Bank
Uzum Bank to‘lov tizimi elektron hamyonni va onlayn-bankni bitta mobil ilovada taqdim etadigan vositadir.
Uzum bank yordamida tovar yoki xizmatlar uchun onlayn-do‘konlarda va Uzum bank terminallari o‘rnatilgan jismoniy do‘konlarda to‘lovlarni amalga oshirish mumkin. Shuningdek, Uzum bank elektron hamyonlardan, boshqa banklarning kartalariga, masalan Visa va Mastercard kabi xalqaro kartalarga ham pul o‘tkazish mumkin. Hamyon orqali kommunal to‘lovlarni to‘lash, mobil telefon hisobini to‘ldirish va jarimalarni to‘lash mumkin.
- Uzum bankda kartalar o‘rtasida o‘tkazmalar 0,6% va 0,7% (Humodan Humoga 0,6% va UzCard va Humo o‘rtasida 0,7%) komissiya bilan amalga oshiriladi.
- Uzum bank hamkorlaridan xarid evaziga 20% gacha keshbekni taklif etadi.
- Uzum bank hisoblari o‘rtasidagi o‘tkazmalar bepul.
Uzum Bank elektron hamyonidan foydalanishni boshlash uchun ilovani yuklab olish, unda ro‘yxatdan o‘tish, Uzum bank kartasini ulash va hamyon balansini to‘ldirish kerak.
Uzum bank elektron hamyoni Foto: uzumbank.uz
OSON hamyon
Ushbu hamyon OSON ilovasida ochiladi. OSON hamyonining uchta tarifi mavjud: boshlang‘ich, asosiy va professional.
Boshlang‘ich tarifda 1 mln 100 ming so‘mdan ortiq pul saqlash mumkin emas, bitta o‘tkazma esa 270 ming so‘mdan oshmasligi kerak.
Asosiy tarifda hamyon hisobida 54 mln so‘mdan ortiq mablag‘ni saqlash mumkin emas, bitta o‘tkazma esa 3 mln so‘mdan oshmasligi kerak. Identifikatsiya jarayoni ariza yordamida amalga oshiriladi.
Professional tarifda hamyon hisobida 400 mln so‘mdan ortiq mablag‘ni saqlash mumkin emas, bitta o‘tkazma esa 20 mln so‘mdan oshmasligi kerak. Professional tarifiga o‘tish uchun OSON hamyon foydalanuvchisi ofisga pasportning asl nusxasi bilan kelib, identifikatsiya jarayonidan o‘tishi kerak.
- OSON hamyonlari o‘rtasida pul o‘tkazmalari uchun komissiya 0%. Kartadan OSON hamyoniga pul o‘tkazish komissiyasi ham 0%.
- OSON hamyonidan kartaga o‘tkazish komissiyasi 2% (UzCard va Humo tizimidagi kartalarga).
- OSON hamyonini xalqaro kartalar (Visa, MasterCard, MIR) va Paynet terminallari, Webmoney elektron to‘lov tizimlari orqali ham to‘ldirish mumkin.
Bu hamyonining asosiy ijobiy tomoni shundaki, uning yordamida barcha asosiy o‘yin platformalari va xizmatlari uchun to‘lovlarni qo‘shimcha ilovalarsiz uning o‘zida amalga oshirish mumkin.
Foto: oson.uz
Click hamyon
Click hamyoni Click Up ilovasida ochiladi. Click hamyoning dasturida ikkita tarif mavjud: Click Light va Click Premium.
Light hamyonida bir oy ichida 1 mln 700 ming so‘mdan ortiq mablag‘ni saqlash va o‘tkazish imkoniyati mavjud emas.
Premium hamyonida esa 500 mln so‘mgacha mablag'ni saqlash va o‘tkazish mumkin. Ushbu tarifga o‘tish uchun, foydalanuvchi ilovada identifikatsiyadan o‘tishi kerak.
- Click hamyonlarining o‘rtasida o‘tkazma uchun komissiya 0% ni tashkil etadi, shuningdek, kartadan Click hamyoniga pul o‘tkazish uchun komissiya 0% ni hisobga oladi.
- Click hamyonidan faqat UzCard tizimidagi kartalarga pul o‘tkazish mumkin. Buning uchun komissiya 1,5% ga teng.
- Xalqaro kartalar (Visa, MasterCard) yordamida Click hamyonini to'ldirish imkoniyati mavjud.
- Premium tarifida to‘lovlar va o‘tkazmalar evaziga 2% gacha keshbek olish mumkin.
Click-hamyon haqida. Foto: click.uz
Payme Card
Payme Card hamyoni Payme ilovasida ochiladi. Hamyonni istalgan O‘zbekiston operatorining mobil raqamiga ega Payme foydalanuvchisi oshishi mumkin.
Bu hamyonda foydalanuvchilar identifikatsiya qilinmagan va identifikatsiya qilingan turlarga bo‘linadi. Ikkala turdagi foydalanuvchilar uchun hamyon ochish bepul.
Identifikatsiya qilingan foydalanuvchi BHMning (Bazaviy hisoblash miqdori, 2024-yil uchun 340 ming) 100 barobarigacha bo‘lgan to‘lovlarni amalga oshirish va o‘tkazish imkoniyatiga ega. Hamyondagi maksimal qoldiq bo‘yicha cheklov esa BHMning 500 barobariga teng. Identifikatsiya qilingan foydalanuvchi profilida rejalashtirilgan naqd pul olish funksiyasi ham mavjud.
Identifikatsiya qilinmagan foydalanuvchi BHMning 1 barobarigacha bo‘lgan to‘lovlarni amalga oshirish va o‘tkazish imkoniyatiga ega. Hamyondagi maksimal qoldiq bo‘yicha cheklov esa BHMning 5 barobariga teng. Naqd pul olish funksiyasi yo‘q.
- Payme Card tariflari hamyonni bepul ochish, bepul to‘lov monitoringi va bepul masofadan identifikatsiyani o‘z ichiga oladi.
- Uzcard va Humo kartalari orqali hamyonni to‘ldirishda komissiya mavjud emas.
- Hamyondan hamyonga o‘tkazma hamda tovar va xizmatlar uchun to‘lovlarda ham komissiya olinmaydi.
- Uzcard va Humo kartalariga o‘tkazmalar uchun 1% komissiya olinadi.
Foto: payme.uz
Xorijiy elektron hamyonlar
YooMoney
YooMoney hozirda O‘zbekistonda to‘liq faoliyat yuritmaydi. Ilgari, Infinbankda identifikatsiya qilish orqali hamyon ochish mumkin edi, ammo hozir bu usul ishlamaydi. O‘zbekistonda YooMoney hamyonini ochish mumkin, ammo avval hamyon ochganlarning sharhlariga ko‘ra bu qiyin jarayon.
WebMoney
WebMoney O‘zbekistonda rasman ishlamaydi. WebMoney O‘zbekistonda faoliyat yuritish uchun litsenziyaga ega emas. O‘zbekiston va Rossiya o‘rtasida valyuta konvertatsiyasi va pul mablag‘larining harakatiga cheklovlar WebMoney faoliyatini qiyinlashtiradi.
Agar O‘zbekistonda doimiy yashamasangiz va boshqa mamlakatlarga, masalan, Rossiyaga tez-tez borib tursangiz, albatta, YooMoney va WebMoney hamyonini chet elda turib ochishingiz mumkin. Biroq, YooMoney va WebMoneydan O‘zbekistonda turib foydalanish hamda yurtimizda bo‘la turib ularda ro‘yxatdan o‘tish qiyinchiliklar tug‘diradi.
Payoneer
Bugungi kunda O‘zbekistonda qiyinchiliklarsiz foydalansa bo‘ladigan eng mashhur xorijiy elektron hamyon Payoneer hisoblanadi. Ushbu tizim foydalanuvchilarga bir nechta valyutalarda to‘lovlarni jo‘natish va qabul qilish imkonini beradi. Bu esa uni frilanserlar va tadbirkorlar orasida mashhur vositaga aylantiradi.
Payoneer xalqaro to‘lov tizimi bo‘lib, turli valyutalarda to‘lovlarni jo‘natish va qabul qilish imkonini beradi. Asosiy afzalliklarga ko‘p qirralilik (200 dan ortiq mamlakatlar va valyutalarni qo‘llab-quvvatlaydi), tez va arzon pul o‘tkazmalari (mablag‘lar 1% dan 3% gacha komissiya bilan 2-3 ish kuni ichida) hamda xavfsizlik (tranzaksiya xavfsizligining ilg‘or texnologiyalari foydalaniladi) kiradi.
O‘zbekistonda Payoneerdan foydalanishni boshlash uchun ro‘yxatdan o‘tish paytida oddiy tekshirish jarayonidan o‘tish kerak. Shundan so‘ng, xarid qilish va naqd pul olish uchun MasterCardga buyurtma berish mumkin. Hisobni bank o‘tkazmalari va kriptovalyuta kabi turli yo‘llar bilan to‘ldirish mumkin. Mablag‘ni 1% komissiya bilan bank hisob raqamiga milliy valyutada o‘tkazish mumkin.
Foto: shutterstock.ru
Xulosa
Hamyonning raqamli ekvivalenti bo‘lgan onlayn hamyonlar — pulni elektron shaklda saqlaydi va tovarlar, xizmatlar uchun to‘lash va boshqa foydalanuvchilarga pul o‘tkazish uchun ishlatiladi. Onlayn hamyonlardan bank hisobiga bog‘lanmasdan foydalanish mumkin.
Elektron hamyonlarning asosiy afzalliklariga tezkor onlayn pul o‘tkazmalari va to‘lovlar, yuqori darajadagi xavfsizlik, hisobsiz faqat smartfon yordamida foydalanish imkoniyati mavjudligi kiradi.
Umuman olganda, elektron hamyonlar, kartalar va ilovalar bir-birini to‘ldiradigan foydali vositalardir. Tanlov sizning shaxsiy ehtiyojlaringizga bog‘liq. Hisobga bog‘lanmasdan onlayn to‘lovlarni amalga oshirishda elektron hamyondan, do‘konlarda to‘lov amalga oshirishda kartadan va har tomonlama moliyaviy boshqaruv uchun bank ilovasidan foydalanish qulay.
