Ўзбекистонда ерларнинг ноқонуний эгаллаб олинишини аниқлаш, ўрмон ва қишлоқ хўжалиги ерлари, ер ости бойликлари ва сув омборларидаги сув сатҳини назорат қилиш мақсадида очиқ фойдаланиш мумкин бўлган аэрокосмик мониторинг жорий этилмоқда. Шунингдек, фойдали қазилма конларининг онлайн харитасини яратилади.
Бу ҳақда президентнинг 14 октябрдаги Ўзбекистон иқтисодиёти тармоқларида аэрокосмик технологияларни жорий этиш тўғрисидаги фармонида айтилган.
Ҳужжатга кўра, 2024 йил охиригача рақамли топографик харита яратилади ва мониторингнинг ўзи 2025-йил март ойи бошида жорий этилади. Лойиҳани молиялаштиришни Тоғ - кон саноати ва геология вазирлиги амалга оширади.
Космик мониторинг ер участкаларини ўзбошимчалик билан эгаллаб олиш ва уларда бино ва иншоотлар қуриш ҳолатларини аниқлайди, шунингдек, ўрмон билан қопланган майдонларнинг чегараларини белгилайди. Бундан ташқари, ер қаъридан ўзбошимчалик билан фойдаланиш – фойдали қазилмалар жойлашган жойлардан асоссиз фойдаланиш ҳолатларини аниқлаш режалаштирилган. Аэромониторинг шунингдек, сув омборларидаги сув сатҳи режимларини аниқлашга, лойқаланиш ҳолатларини кузатишга ва қишлоқ хўжалиги экинларидан фойдаланиш самарадорлигини ўрганишга, шунингдек экин турлари ва сув истеъмоли ҳажмини аниқлашга ёрдам беради. Тўпланган маълумотлар ягона Space Gov Monitoring платформасида тўпланади ва қайта ишланади.
Ушбу чораларнинг барчаси 2024-2026 йилларда иқтисодиёт тармоқларида давлат космик мониторинги дастури ва шу йилларда космик соҳани ривожлантириш бўйича йўл харитаси доирасида амалга оширилиши режалаштирилган.
Таъкидланишича, йил 1 ноябрдан бошлаб Ўзбекистонда ҳаво ва космик тасвирлардан фойдаланиш ва тарқатишнинг янги тартиби ўрнатилади. Хусусан, ҳар бир пиксел учун 0,5−1 метргача бўлган фазовий ўлчамлари ва уларнинг ҳосилалари олинган кундан бошлаб беш кун ичида "расмий фойдаланиш учун" муҳри остида, шу вақтдан кейин – жамоат мулки остида ишлатилади. Ҳар бир пиксел учун 1 метр ёки ундан кўп бўлган фазовий ўлчамдаги расмлар ва уларнинг ҳосилалари назорат остида кўрилмайди ва айниқса муҳим, режим ва ҳарбий объектларнинг тасвирларидан қатъи назар, жамоат мулки сифатида ишлатилиши керак.
Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, Космик мониторинг ва геоахборот технологиялари маркази 2027 йилгача максимал учиш оғирлиги 200 килограммдан ошмайдиган учувчисиз учиш аппаратларини (УУА) сотиб олиши, олиб кириши ва сақлаши ҳамда улардан фойдаланган ҳолда мамлакат ҳудудида хизматлар кўрсатиши мумкин.
Эслатиб ўтамизки, 10 октябрь куни Шавкат Мирзиёев Ўзбекистоннинг Космик ҳақидаги шартномага қўшилиши тўғрисидаги қонунни имзолади ва уни ратификация қилган яна бир давлатга айланди.
