Анвар ўз оиласи билан тинч ҳаёт кечираётган йигит эди. Унинг орзуси Японияга бориб, яхши иш топиш ва оиласига мустаҳкам моддий асос яратиш эди. Бир куни у ижтимоий тармоқларда Японияга осон ва тез юбориш ҳақидаги эълонни кўриб қолди. Эълон жуда ишонарли кўринди – шундай имкониятни қўлдан чиқариб бўлмасди аҳир. Анвар тезда эълон муаллифи билан боғланди ва унга 7 400 АҚШ долларини топширди. Бироқ, орзулар реалликка айланмади. Унинг ҳужжатлари тайёр эмаслиги, таклиф сохта эканлиги маълум бўлди. Шу вақтда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар бу фирибгарни қўлга олишди.
Ўзбекистонда меҳнат миграцияси фуқаролар учун юқори даромадли иш ўринларига эга бўлишнинг муҳим имкониятларидан бирига айланди. Бугунги кунда юртдошларимиз Жанубий Корея, Германия, Буюк Британия, Туркия каби ривожланган давлатларда фаолият юритмоқда. Шу билан бирга, меҳнат миграциясини тартибга солиш ва қонуний йўналишда ривожлантириш масаласи долзарб аҳамият касб этмоқда.
Меҳнат миграциясини тартибга солишдаги ислоҳотлар Ўзбекистон ҳукумати меҳнат миграцияси жараёнларини яхшилаш мақсадида 2024 йил 17 октябрда Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида Миграция агентлигини ташкил этди. Бу агентлик фуқароларни қонуний ва хавфсиз тарзда ишга юбориш, уларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва қонуний манфаатларини таъминлаш вазифаларини бажаради.
Ҳозирда фуқароларга Миграция агентлиги ва 18 та лицензияга эга хусусий бандлик агентликлари хизмат кўрсатмоқда. Бундай тизим меҳнат муҳожирларини ноқонуний схемалардан ҳимоя қилишда муҳим ўрин тутади.
Ноқонуний миграция ҳолатлари ва уларнинг оқибатлари Шу билан бирга, меҳнат миграцияси соҳасида қонунбузарликлар ҳам кузатилмоқда. Андижон ва Тошкент шаҳарларида юз берган қонунбузарлик ҳолатлари бунга мисол бўла олади:
Андижон шаҳрида яшовчи шахс ижтимоий тармоқлар орқали Японияга ишга юбориш ҳақида эълон тарқатиб, бир фуқародан 7 400 АҚШ доллари олган вақтда ҳибсга олинди.
Олтинкўл туманида яшовчи шахс ўз таниши билан тил бириктириб, Японияга ишга жойлаштириш баҳонасида 2 500 АҚШ доллари талаб қилган.
Бу каби ҳолатлар Жиноят Кодексининг 168-моддаси 2-қисми "а" банди асосида жиноят иши қўзғатилишига сабаб бўлди. Бу каби ҳолатлар нафақат алданган шахсларнинг моддий зарар кўришига, балки мамлакатнинг халқаро имижига ҳам салбий таъсир қилади.
Меҳнат муҳожирлари учун хавфсиз йўллар ва тавсиялар Қонунбузарлик ҳолатларини камайтириш ва меҳнат муҳожирларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш мақсадида қуйидаги тавсиялар амалга оширилиши керак:
Фуқароларга расмий агентликлар орқали ишлашни тавсия қилиш – Миграция агентлиги ва лицензияга эга хусусий агентликлар орқали иш қидириш керак.
Ижтимоий тармоқлардаги сохта таклифларга ишонмаслик – Ноқонуний фирибгарлар кўпинча ижтимоий тармоқлар орқали фуқароларни жалб қилади.
“Xorijdaish.uz” платформасидан фойдаланиш – Фуқаролар расмий маълумотларни ушбу сайтдан олиши мумкин.
Миграция агентлигининг махсус рақамларига мурожаат қилиш – Фуқаролар 1282 ёки 71-200-00-61 рақамларига қўнғироқ қилиб, маслаҳат олиши мумкин.
Хориждаги ватандошлар учун ҳуқуқий ҳимоя механизмларини кучайтириш – Меҳнат муҳожирлари халқаро рақамлар орқали 1282 қисқа рақамига мурожаат қилиши мумкин.
Ўзбекистон фуқаролари учун меҳнат миграцияси яхши даромад манбаи бўлиб қолмоқда. Бироқ, хавфсиз ва қонуний ишлаш учун давлат ва фуқароларнинг масъулияти муҳим аҳамият касб этади. Ҳар бир шахс фақат расмий манбалар орқали ишга жойлашиш чораларини кўриши, ноқонуний схемаларга алданмаслиги лозим. Бунинг учун эса давлат ташкилотлари, жамоатчилик ва оммавий ахборот воситалари томонидан тарғибот ишлари янада кучайтирилиши керак.
