“Amazon” корпорацияси дунё бўйлаб 14 минг ходимини ишдан бўшатмоқда. Бу — компания тарихидаги навбатдаги энг катта қисқартириш тўлқини бўлиб, асосий сабаб сифатида сунъий интеллект технологияларининг жорий этилиши ва иш жараёнларининг автоматлашуви кўрсатилмоқда.

Қисқартиришнинг моҳияти

Технология гиганти маълум қилишича, қисқартириш “бюрократияни камайтириш ва устувор лойиҳаларга ресурсларни йўналтириш” мақсадида амалга ошириляпти. Аммо таҳлилчилар фикрича, бу қарорнинг ортида бир асосий омил — **искусствои интеллект (СИ)**нинг тез суръатларда ривожланиши ва инсон меҳнатини автоматлаштириш жараёни ётади.

“Amazon” расмий вакили маълум қилганидек, ишдан бўшатилган ходимлар 90 кун давомида компания ичида янги лавозим излаш ҳуқуқига эга бўлади. Уларга моддий қўллаб-қувватлаш ва компенсация ҳам тақдим этилади.

Компания қайси бўлимларда қисқартириш бўлишини очиқламаган, аммо **“The New York Times”**нинг ёзишича, булут технологиялари, чакана савдо, коммуникация ва қурилмалар йўналишидаги мутахассислар бу жараёндан кўпроқ жабр кўрмоқда.

Сунъий интеллектнинг таъсири

2022 йилда “Amazon” 27 минг ходимни ишдан бўшатганди. Энди эса иккинчи йирик тўлқинда 14 минг нафар ходим ишсиз қолмоқда. Бу жараённинг чуқурроқ сабаби — СИ орқали иш самарадорлигининг кескин ошишидир.

Компания бош директори Энди Джасси бу йил июнь ойида “Сунъий интеллект иш жараёнларини автоматлаштиришда асосий омилга айланмоқда”, деб баёнот берган эди.

АҚШдаги дастурчи ва журналист Беҳзод Мамадиев бу ҳолатни қуйидагича изоҳлади:

“Amazon”даги қисқартиришлар СИ билан бевосита боғлиқ. Кодни энди сунъий интеллект ёзаяпти. Биз фақат унинг ишини текширамиз. Бу самарадорликни ўн баравар оширди, аммо минглаб мутахассислар учун иш жойи йўқолди.”

Бу фикр ортидаги ҳақиқат шундан иборатки, СИ дастурлаш, ёзиш ва таҳлил каби соҳа ходимларининг вазифаларини қисман ёки тўлиқ бажара олади.

Тенденция: СИ иш ўринларини қисқартираяптими?

Фактлар бу жараённинг глобал кўламини кўрсатмоқда. “Layoffs.fyi” таҳлил портали маълумотларига кўра, 2024 йилнинг ўзида технология секторида 280 мингдан зиёд ходим ишдан бўшатилган. Бу сўнгги беш йилдаги энг юқори кўрсаткич ҳисобланади.

Шунингдек, **“Microsoft Research”**нинг яқиндаги ҳисоботига кўра, СИ ахборот, коммуникация ва ёзув ишлари билан боғлиқ касблар учун энг катта хавф манбаидир. Улар орасида журналистлар, муҳаррирлар, тарихчилар ва дастурчилар айниқса хавф остида.

Бу ҳисоботлар шуни англатадики, “Amazon”даги қисқартириш — бу компания сиёсати эмас, балки бутун дунёда кузатилаётган технологик ўзгаришнинг бир қисми.

Нега бу жараён тўхтамайди?

Иқтисодий нуқтаи назардан, автоматлаштириш компанияларга миллиардлаб доллар тежам беради. Масалан, “Amazon”нинг бозор қиймати 2,4 триллион доллардан ошган, аммо ходимлар сони қисқартирилиб, иш жараёнлари СИ орқали назорат қилинаётгани унинг рентабеллигини янада оширади.

Бироқ мутахассислар бу жараённинг ижтимоий хавфларига ҳам эътибор қаратиш кераклигини таъкидламоқда. Америка меҳнат бозорида юқори малакали дастурчилар ва муҳандислар ишсиз қолиши мамлакат иқтисодиётида кадрлар дисбалансига олиб келиши мумкин.

Келажакда нимани кутмоқ мумкин?

Таҳлилчилар фикрича, “Amazon” ва “Microsoft”, “Google”, “Meta” каби йирик техногигантлар яқин 5 йил ичида ходимлар сонини 20–30 фоизга қисқартириши мумкин. Бу жараён СИнинг жорий этилиши билан бирга боряпти.

Бироқ СИ ҳамма ишни автоматлаштира олмайди. Мутахассислар таъкидламоқда: инсоннинг ижодий фикри, қарор қабул қилиш қобилияти ва ахлоқий масъулиятини ҳозирча ҳеч бир алгоритм тўлиқ алмаштира олмайди. Шунинг учун келажакда “технология билан инсоннинг ҳамкорлиги” янги меҳнат моделини белгилаб бериши мумкин.

Хулоса

“Amazon”даги қисқартириш — бу фақат бир компаниянинг ички ислоҳоти эмас, балки бутун дунё меҳнат бозорида бошланаётган янги даврнинг белгисидир. Сунъий интеллект самарадорликни оширяпти, лекин инсон меҳнатининг қадрини қайта баҳолашни ҳам талаб этмоқда.

Шундай экан, келажакда рақобат “инсон ёки СИ” ўртасида эмас, балки инсон билан СИни бирлаштира олган мутахассислар ўртасида кечади.