Буюк Британия Миллий Соғлиқни сақлаш хизмати (NHS) уч ҳафта ёки ундан кўпроқ давом этадиган йўтал саратон касаллигининг дастлабки аломати бўлиши мумкинлиги ҳақида жамоатчиликни огоҳлантирди. Тиббиёт мутахассисларининг таъкидлашича, кўпинча аҳоли йўтални шамоллаш ёки вирусли касаллик деб қабул қилади, аммо айрим ҳолларда у ўпка саратоннинг илк белгиларидан бири сифатида намоён бўлади.

Огоҳлантирувчи сигнал — узоқ давом этадиган йўтал

Mirror нашри ёзганидек, Британияда ҳар йили 33 мингдан ортиқ инсон айнан ўпка саратондан ҳаётдан кўз юмиши маълум қилинган. Мутахассислар бу ҳолатнинг кўп қисми кеч аниқланган саратон ҳолатлари билан боғлиқ эканини таъкидламоқда. Чунки кўпчилик беморлар давомли йўтални жиддий қабул қилмай, ўз-ўзидан ўтиб кетишига умид қилади.

Шифокорлар фикрича, агар йўтал уч ҳафтадан зиёд давом этаётган бўлса, ҳатто у енгил тусда бўлса ҳам, шифокорга мурожаат қилиш зарур. Бу нафақат ўпка саратонни, балки бошқа оғир касалликларни ҳам эрта аниқлаш имконини беради.

Саратон ва йўтал ўртасидаги боғлиқлик

Тиббиётда йўтал — организмнинг ҳимоявий реакцияси ҳисобланади. Аммо агар у узоқ давом этса, бу нафақат инфекция, балки ўпка тўқималаридаги патологик ўзгаришларнинг белгиси бўлиши мумкин. Онкологлар таъкидлашича, саратон ҳужайралари ўсиши натижасида нафас йўлларига босим тушади, бу эса доимий йўтални келтириб чиқаради.

Баъзи ҳолларда йўтал билан бирга овоз қариши, нафас қисилиши, кўкрак соҳасида оғриқ ёки озиш каби қўшимча аломатлар ҳам кузатилади. Бу белгилар ўпкадаги саратон жараёни фаоллашганидан дарак бериши мумкин.

Одамлар нима учун бундай аломатни инкор қилади?

Таҳлилчиларнинг фикрича, одамлар йўтални оддий шамоллаш деб ўйлаб, шифокорга кеч боришади. Бунинг сабабларидан бири — COVID-19 пандемияси даврида кўпчиликда йўтал «вирусли инфекция» билан боғланиб қолгани. Натижада одамлар ўзларидаги узоқ давом этаётган йўтални жиддий қабул қилмай қўйишган.

Британиядаги NHS мутахассислари шу сабабли оммавий ахборот воситалари орқали аҳолини доимий йўтални енгил қабул қилмасликка чақирмоқда. Улар таъкидлашича, ҳар қандай узоқ давом этадиган ёки табиатини ўзгартирган йўтални текширтириш орқали касалликни erta bosqichda aniqlash мумкин.

Ўз вақтида ташхис — ҳаётни сақлаб қолиш имкони

Мутаҳассислар таъкидлашича, ўпка саратон кўп ҳолларда кеч босқичда аниқланади. Сабаби — унинг илк белгиларини аҳоли кўпинча шамоллаш билан адаштириб юбориши. Шунинг учун ҳам Британияда сўнгги йилларда профилактик кўрикларни кенгайтириш ва аҳолини хабардор қилиш дастурлари йўлга қўйилган.

Шунингдек, тиббиёт ходимлари нафақат саратон, балки барча сурункали йўтал билан боғлиқ касалликларни эрта аниқлаш учун умумий терапевт ёрдамига тез мурожаат қилишни тавсия этмоқда.

Ўзбекистон шароитидаги аҳамият

Бу огоҳлантирув нафақат Британия, балки Ўзбекистон учун ҳам долзарб. Мамлакатимизда ҳам аҳоли кўп ҳолларда йўтални оддий шамоллаш деб қабул қилади ва шифокорга кеч боради. Ваҳоланки, саратон касалликларининг эрта босқичда аниқланиши даво самарасини бир неча баравар оширади.

Шу боис соғлиқни сақлаш тизимида аҳолини хавф омиллари ҳақида хабардор қилиш, оммавий скрининг дастурларини йўлга қўйиш ва тиббий маданиятни ошириш муҳим вазифалардан бири бўлиб қолмоқда.

Хулоса

Йўтал — кўпинча безарар кўринадиган, аммо баъзан ҳаёт учун хавфли касалликларнинг ҳам аломати бўлиши мумкин бўлган сигналдир. Уни етарлича жиддий қабул қилмаслик саратоннинг кеч аниқланишига, натижада даво имкониятларининг қисқаришига олиб келиши мумкин.

Мутахассислар бир овоздан таъкидламоқда: агар йўтал уч ҳафтадан зиёд вақт давом этса ёки у ўзгариб борса — кечиктирмасдан шифокорга мурожаат қилиш керак. Бу оддий эҳтиёткорлик чораси эмас, балки ҳаётни сақлаб қолиш имкониятидир.