Бугунги кунда шифокорлар замонамизнинг «энг машҳур» 5 касаллигини аниқлашди, бу хасталиклар одамларнинг умрга зомин бўлмоқда. Бундан ташқари, кенг тарқалганлигига қарамай, ҳамма ҳам эрта босқичда уларни аниқлай олмайди.

Ташхис қўйиш учун ривожланишнинг дастлабки босқичи жуда муҳимдир, бу ҳолатда оқибатларга камайтириш мумкин ва патологиянинг бутун танада кенг тарқалишига олиб келмайди. Чунки битта касаллик бошқасини олиб келадиган вазиятлар кам учрайди.

Енгил ишемик касаллиги

Ушбу касалликда миокард (юрак мушаклари) атеросклеротик бляшка билан коронар артерияларнинг торайиши туфайли камроқ кислород ва озуқавий моддаларни олади. Бунинг оқибатлари фожиали: миокард инфаркти.
Aгар маълум белгиларга эътибор берадиган бўлсангиз, ишемик касаллик белгиларини аниқлай оласиз. Улар орасида:
• юрак соҳасидаги оғриқ ва дискомфорт;
• нафас қисилиши ва астма хуружлари;
• бош айланиши ва кўнгил айниш хуружлари;
• аломатлар стресс ёки хавотир билан боғлиқ;
• оғриқ чап қўл, елка, чап курак суяги остида, бўйин ёки жағда тарқалади.
Табиийки, агар бундай муаммолар сезилса, кечиктиришга ҳожат йўқ. Фақатгина мутахассис касалликнинг ташхисини тўғри талқин қила олади ва муҳим самарали терапияни таклиф қилади. Шунинг учун сиз терапевт ва кардиологга ташриф буюришингиз керак.

Сурункали ўпка касаллиги

Ўпка муаммолари тиббий ҳамжамият томонидан катта эътиборни жалб қилмоқда. Одамларнинг ўзлари ҳам нафас олиш тизимлари ҳақида ташвишланадилар. Кўпинча, ундаги бошланғич патологиялар асемптоматикдир, аммо кейинчалик жиддий оқибатларга олиб келади. «Бу касаллик ўпканинг тузилиши бузилганлиги сабабли нафас олишни чеклайди, нафас қисилиши, йўталиш ва қайтарилмас ўзгаришларни келтириб чиқариши мумкин.
Унинг ривожланиши қуйидаги аломатлар билан намоён бўлади:
• нафас қисилиши ёки нафас олиш қийинлишуви;
• тез-тез ёки доимий йўтал;
• балғам ажралиши;
• аломатлар эрталаб кўпроқ учрайди;
• доимий чарчоқ ва чарчоқ.
Узоқ муддатли чекиш, шунингдек хавфли соҳаларда ишлаш патологияни қўзғатиши мумкинлигини тушуниш муҳимдир. Шунга қарамай, ўз-ўзини даволаш ҳам, «ўзи ўтиб кетади» тамойилига бардош беришга уринишлар ҳам бўлмаслиги керак.

Қандли диабет

Қандли диабет кўплаб ҳаяжонли патологиялардан биридир. Беморлар сони сезиларли ўсиб бормоқда, бундан ташқари, касаллик қўшимча инсулин инъекцияларини талаб қилмайдиган енгил шакли ҳам ҳаёт сифатига таъсир қилади. Ҳар сонияда 5000 дан ортиқ одамга бу ташхис қўйилган. Қандли диабет эпидемияси ҳақида гапириш мумкин.
Қандли диабетнинг бошланишини аниқлашга имкон берадиган ва хавфли оқибатларга олиб келмаслик учун ҳаётни тезда бошқаришга имкон берадиган баъзи эрта белгилар мавжуд. Улар орасида:
• доимий очлик ҳисси;
• доимий чарчоқ;
• чанқоқ ёки қуруқ оғиз;
• кечаси ётоқда бир стакан сув қўясиз;
• сийишнинг кучайиши;
• кўришнинг ёмонлашиши;
• тери муаммолари (қуруқлик, замбуруғ пайдо бўлиши);
• яралар ёмон даволанади;
• оёқларда оғриқ ёки ноқулайлик ҳисси;
• тез-тез ёки доимий йўтал;
• балғам ажралиши;
• нафас қисилиши ёки нафас олиш қийинлишуви;
• аломатлар эрталаб кўпроқ учрайди;
• доимий чарчаш, тез чарчаш.
Aгар тўсатдан бундай аломатлар кузатилса ва бирданига бир нечта бўлса, уни қайта ишлашда киришмаслик ва ҳамма нарса ўз-ўзидан нормал ҳолатга қайтишига умид қилмаслик яхшироқдир. Анализларни ўтказиш керак: қон, сийдик ва қондаги глюкоза даражаси. Бундан ташқари, терапевт ва эндокринологга бориш керак. Бугунги кунда танани ишчи ҳолатда сақлаш учун даволаниш бепул.

Онкология

Онкологик касалликлар дунё аҳолиси ўлимининг сабаблари рўйхатида иккинчи ўринда туради. Улар фақатгина юрак-қон томир патологияларидан устундирлар. Онкология кўплаб инсонлар ҳаётини барбод қиляпти, хусусан 45 ёшгача бўлган одамлар орасида кенг тарқалган, бу меҳнатга лаёқатли аҳолининг асосий қисми демакдир. Шунинг учун ушбу муаммони кўрсатадиган дастлабки белгиларни аниқлай олишингиз керак, дейди терапевт. Бундан ташқари, мутахассис таъкидлашича, эрта босқичларда аниқланган саратон омон қолиш учун энг яхши прогнозга эга.
Шифокорга боришга ва тиббий кўрикдан ўтишга бериладиган илк сигналлар қуйидагилар.
• ичак ҳаракатлари ва сийиш ритмининг ўзгариши;
• даволанмайдиган яралар;
• ноодатий қон кетиш ёки доғ;
• кўкрак қафаси, қизилўнгач ёки бошқа жойларда бўлак ёки шишиш;
• ошқозон бузилиши;
• ютиш қийинлашиши;
• хол ва сўгалларнинг ташқи кўринишидаги ўзгаришлар;
• доимий йўтал;
• овознинг хириллаши.
Бу ерда терапевтга, кейин керак бўлса, тор мутахассис ва онкологга мурожаат қилиш арзийди.

Бел оғриғи

Терапевт учрайдиган энг кўп шикоятлардан бири. Aгар белингиз оғрийса, қайси тавсиф сизга мос келишини текширинг. Ташхис усуллари ва даволаш тактикаси оғриқнинг табиатига боғлиқ. У оғриқнинг бир нечта турларини аниқлайди ва унга ҳамроҳ аломатларни тасвирлайди.
Белнинг яллиғланиш оғриғи:
• аста-секин бошланиши;
• машқдан кейин яхшиланиш;
• тунда оғриқ.
Механик бел оғриғи:
• тез-тез ўткир бошланиш;
• оғриқ оёқ ёки думба қисмларига беради;
• жисмоний машқлар билан кучаяди, дам олганда ўтади.
Бўғимлардаги оғриқ:
• биринчи марта рўй бераётган ёки ревматик касалликка чалинган бўлса;
• шикастланиш билан боғлиқ ёки йўқлиги.
Бунда ҳам шифокорга боришингиз ва сабабларни билиб олишингиз керак, акс ҳолда ҳаракатсиз қолиш имконияти мавжуд. Буни ҳеч ким хоҳламаса керак.

Ушбу бешта касаллик ижтимоий аҳамиятга эга. Нима учун? Чунки улардан ёки уларнинг асоратларидан одамлар ҳаёт сифатини йўқотиши ва ҳаётдан кўз юмиши мумкин. Соғлиғингизга эътибор беринг ва вақт ўзгаришига жавоб беринг. Касалликларни кейинчалик даволашдан кўра уларни олдини олиш осонроқ.

Фазлиддин Сатторов таржимаси

Manba: fikrat.uz