Кафе, аэропорт ёки меҳмонхоналардаги умумий Wi-Fi тармоқлари қулай ва осон кўринади. Улар электрон почтангизни текшириш, хабар юбориш ёки ижтимоий тармоқларга кириш имконини беради. Бироқ, бундай тармоқларга уланиш жиддий хавфлар келтириб чиқариши мумкин.
Ҳимоя чораларисиз бундай тармоққа улансангиз, беихтиёр ўзингиз ҳақингиздаги маълумотларга йўл очиб берасиз.
Тахдид қандай амалга ошади?
Умумий Wi-Fi тармоқлари кўпинча узатилаётган маълумотларни шифрламайди.
Бу шундай маънони англатадики, бир тармоққа уланган ҳар қандай шахс сизнинг интернет фаолиятингизни кузатиб бориши мумкин. Масалан, ўзингизни ҳимоядаман деб ўйлаб, парол ёки банк маълумотларингизни киритаяпсиз. Аммо аслида кимдир сиз қилган ҳар бир ҳаракатни ёзиб олаётган бўлиши мумкин.
Бошқа хавфлар ҳам мавжуд. Масалан, хакерлар "FreeAirportWiFi" каби расмий номга ўхшаш сохта тармоқ нуқтасини яратишлари мумкин. Бундай тармоққа улансангиз, маълумотларингиз тўғридан-тўғри хакер қўлига тушади. Бу турдаги ҳужумлар "ёмон эгизаклар" деб аталади ва улар тобора кенгаймоқда.
"Avast" тажрибаси: умумий Wi-Fi тармоқларининг хавфларини кўрсатувчи мисол
"Mobile World Congress 2016" халқаро кўргазмаси арафасида "Avast" компанияси умумий Wi-Fi тармоқларидан фойдаланиш хавфли эканлигини кўрсатиш учун тажриба ўтказди. Улар Барселона аэропортида "Starbucks", "Airport_Free_Wifi_AENA" ва "MWC Free WiFi" каби таниш номларга эга бир нечта тармоқлар яратдилар.
Атиги тўрт соат ичида улар 2000 дан ортиқ фойдаланувчининг 8 миллиондан зиёд маълумот пакетларини қўлга киритишди. Ҳар қандай шахсий маълумотлар дарҳол ўчирилган бўлса-да, ушбу тажриба қуйидаги қизиқарли натижаларни кўрсатди:
- Уланган қурилмаларнинг 50,1 фоизи Apple, 43,4 фоизи Android, 6,5 фоизи Windows Phone қурилмалари эди.
- Фойдаланувчиларнинг 61,7 фоизи Google орқали маълумот қидирган ёки Gmail текширган.
- 14,9 фоизи Yahoo қидирувини афзал кўрган.
- Қурилмаларнинг 52,3 фоизида Facebook, 2,4 фоизида эса Twitter ўрнатилган эди.
Нима учун бу муҳим?
Кўпинча одамлар интернетда "мен муҳим нарса қилмаяпман" деб ўйлаб, хавфни паст баҳолайдилар. Аммо ҳатто ижтимоий тармоқларда тасвирламаларни кўздан кечираётганингизда ҳам қурилмангиз зарарли дастурий таъминот билан зарарланиши мумкин. Агар сиз парол ёки карта маълумотларини узатсангиз, бу тўғридан-тўғри жиддий хавфга айланади.
Қандай ҳимояланиш мумкин?
- VPNдан фойдаланинг. VPN сизнинг интернет ҳаракатингизни шифрлайди ва уни ҳимоялайди.
- Максимал эҳтиёткорлик қилинг. Умумий Wi-Fiдан фойдаланганингизда махфий маълумотларни узатишдан сақланинг.
- Автоматик уланишни ўчиринг. Агар имконият бўлса, мобил интернетдан фойдаланинг.
- Фақат ишончли тармоқларга уланинг. Расмий номларга эътибор қаратишга ҳаракат қилинг, аммо барибир эҳтиёткор бўлинг.
Умумий Wi-Fiдан фойдаланиш ўзингизнинг ва маълумотларингизнинг хавфсизлигига путур етказиши мумкин. Биргина хато катта молиявий йўқотишлар ёки шахсий маълумотларингизнинг қўлга тушишига олиб келиши эҳтимолини юзага келтиради. Шундай экан, эҳтиёт бўлинг ва хавфсизликни биринчи ўринга қўйинг.
