Foto: Sun'iy intellekt ko'magida yaratilgan
Propaganda odamlar his-tuyg‘ularini boshqarish va ularga ta’sir o‘tkazish orqali o‘z maqsadiga erishadi. Bu usullarning muvaffaqiyati odamlarning mantiq va aql-idrokidan ko‘ra, emotsional ta’sirlarga asoslanganligida. Quyida propagandaning eng ko‘p uchraydigan usullari va ularni qanday aniqlash mumkinligi haqida ma’lumot beramiz.1. Bandvagon (Ko‘pchilikka qo‘shilish)
Bu usul “barchaning tanlovi”ni targ‘ib qilib, odamlarni ma’lum bir qaror qabul qilishga undaydi. Reklamalarda ko‘pincha “Bu mahsulotni 80% iste’molchi ma’qulladi!” kabi so‘zlar ishlatiladi.
2. Ta’sirchan so‘zlar (Loaded Language)
Kuchli ijobiy yoki salbiy ma’nolarga ega so‘zlar qo‘llanilib, ma’lum bir g‘oya yoki mahsulot targ‘ib qilinadi. Masalan, siyosatchilar o‘z raqiblarini “xalq dushmani” deb atashlari yoki reklamalarda mahsulotni “eng zo‘r” deb ta’riflashlari mumkin.
3. Mahsulotlarni joylashtirish
Film yoki seriallarda brendlar yashirin reklama qilinadi. Masalan, qahramon bir ichimlikni ichayotganida brend logotipi yaqqol ko‘rsatiladi.
4. Snob ta’siri
“Faqat tanlanganlar uchun” kabi shiorlar ishlatiladi. Ushbu usul odamlarning yuqori mavqega ega bo‘lish istagiga asoslanadi.
5. Ramzlar
Milliy bayroqlar, madaniy obidalar yoki tarixiy belgilar odamlarning g‘urur tuyg‘ularini uyg‘otish va ularni ma’lum bir qarorga undash uchun ishlatiladi.
6. Mashhur qiyofalar
Mashhur shaxslarning obro‘sidan foydalanib, mahsulot yoki g‘oyani targ‘ib qilish. Masalan, taniqli aktyor yoki sportchi reklamaga jalb qilinadi.
Xulosa
Propaganda usullarini tushunish bizga tanqidiy fikrlash va manipulyatsiyadan himoyalanishda yordam beradi. Axborot manbalarini tekshirish va har qanday da’voga shubha bilan yondashish sizni ongli qarorlar qabul qilishga undaydi.
