Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг қурилиш майдончаларида чанг ва қум зарраларининг ҳавога кўтарилишини чеклаш мақсадида маъмурий жавобгарликни жорий қилувчи қонунни маъқуллаши мамлакатда экологик стандартларни яхшилаш йўлидаги муҳим қадамлардан бири ҳисобланади. Ушбу ташаббус атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва урбанизация жараёнларини экологик талабларга мувофиқлаштиришга қаратилган.

Экологик вазият ва қурилишнинг таъсири

Сенатор Икромхон Нажмиддинов таъкидлаганидек, Ўзбекистон шаҳарларида қурилиш фаолияти туфайли чанг ва қум кўтарилишининг кўпайиши атмосфера ҳавоси сифатига салбий таъсир қилмоқда. Бундай ҳодисаларнинг бир йилда 50-80 кунгача кузатилиши бу муаммонинг жиддийлигини кўрсатади. Масалан, очиқ қурилиш майдонидан йилига 50 тоннага яқин чанг ва қум тарқалиши одамлар саломатлиги ва шаҳар экотизими учун хавфлидир.

Жарималарнинг асосланиши ва уларнинг аҳамияти

Қонунга кўра, 500 квадрат метр ва ундан ортиқ майдонга эга қурилиш объектлари ҳамда уларга туташ ҳудудларда чангнинг олдини олиш чораларини кўрмаган мансабдор шахсларга 3,75 млн сўм жарима белгиланган. Агар ҳуқуқбузарлик бир йил ичида такрорланса, жарима 18,75 млн сўмгача оширилади. Бу санкциялар профилактик хусусиятга эга бўлиб, қурилиш ташкилотларини экологик меъёрларга амал қилишга мажбур қилиш учун мўлжалланган.

Қурилиш соҳаси учун ижобий таъсирлар

• Шаҳар ҳавосининг яхшиланиши: Чанг ва қум чиқишига қарши чоралар экологик муҳитни яхшилашга ҳисса қўшади.
• Қурилиш тартибини ошириш: Қонун қурилиш майдонларидаги бепарволикни камайтириш ва хавфсизлик стандартларига риоя қилишни кучайтиришга хизмат қилади.
• Сифат назорати механизмларини мустаҳкамлаш: Ёмғирлатгич ва сув пуркагичларни мажбурий қўллаш қурилиш жараёнида экологик стандартларни таъминлашда муҳим механизмга айланади.

Муаммоли нуқталар ва сенатор Калановнинг шубҳалари

Баъзи сенаторлар, хусусан, Рустам Каланов белгиланган жарималар самарадорлигига шубҳа билдириб, бу чоралар қурилиш ташкилотларига жиддий таъсир кўрсата олмаслиги мумкинлигини таъкидлади. Чунки уй-жой бозорида 1 квадрат метр нархи ўртача 15-20 миллион сўмни ташкил этаётган бир пайтда, 3,75 млн сўмлик жарима айрим қурилиш компаниялари учун катта иқтисодий йўқотиш ҳисобланмаслиги мумкин.

Хулоса: қонун нечоғлик самарали бўлади?

Янги қонуннинг асосий аҳамияти шундаки, у қурилиш объектларини экологик стандартларга мувофиқлаштиришга мажбур қилади ва жавобгарлик чораларини аниқ белгилайди. Шу билан бирга, жарималарнинг амалда қандай ижро этилиши ва уларнинг таъсири мунтазам мониторинг қилиб борилиши лозим. Агар белгиланган жарималар қурилиш ташкилотларини зарур чораларни кўришга мажбур қилмаса, уларнинг миқдорини ошириш ва назорат механизмларини кучайтириш масаласи қайта кўриб чиқилиши мумкин.

Қисқача айтганда, ушбу ташаббус Ўзбекистонда шаҳарсозлик ва экологик сиёсатни ривожлантиришдаги муҳим босқич бўлиб, амалга оширилса, жамоат саломатлиги ва шаҳар муҳити яхшиланишига хизмат қилади.