Ўзбекистонда Ягона интерактив давлат хизматлари портали (ЯИДХП) орқали 24 турдаги тиббий хизматлардан фойдаланиш имконияти яратилди. Ушбу янгилик аҳолига тиббий маълумотларга тезкор кириш, хизматларни масофадан туриб олиш ва бюрократик жараёнларни қисқартириш имконини беради. Бироқ, ушбу тизимнинг самарадорлиги ва амалий натижалари турли жиҳатлардан таҳлил қилиниши керак.
Тизимнинг ижобий томонлари
1. Электрон тиббий хизматлар кенгаймоқда
Давлат томонидан тиббиёт соҳасини рақамлаштириш жараёни тезлашмоқда. 24 та тиббий хизматнинг жорий этилиши ҳукуматнинг соғлиқни сақлаш соҳасидаги ислоҳотларини тасдиқлайди.
2. Ортиқча қоғозбозликни қисқартириш
Тиббий маълумотномалар, касаллик варақаси, диспансер маълумотлари ва бошқа ҳужжатларни онлайн олиш имконияти, фуқаролар учун вақт тежашга ёрдам беради.
3. Тиббий муассасаларга ташрифлар сони камаяди
Масофадан туриб шифокор қабулига ёзилиш, вакцинация ҳолатини текшириш ёки профилактик кўриклар ҳақида маълумот олиш аҳоли учун қўшимча қулайликлар яратади. Бу тиббий муассасалардаги юкламани камайтириши мумкин.
4. Рақамли назорат ва шаффофлик
Онлайн хизматлар орқали маълумотларни текшириш имконияти коррупция ва суиистеъмол ҳолатларини камайтириши мумкин. Масалан, тиббиёт ва фармацевтика ходимлари учун аттестация сертификатларини текшириш, тиббий ордер ва анализ натижаларини онлайн кўриш шаффофликни таъминлайди.
5. Электрон тиббий маълумотлар таҳлили
Аҳоли саломатлиги ҳақидаги маълумотларни электрон шаклда сақлаш тиббиёт муассасаларига умумий статистик таҳлил қилиш ва самарали қарорлар қабул қилиш имконини беради.
Муаммолар ва камчиликлар
1. Барча аҳоли қатламлари учун бирдек қулай эмас
Рақамли тиббий хизматлардан фойдаланиш учун интернет ва рақамли саводхонлик зарур. Айниқса, ёши катта инсонлар ва қишлоқ аҳолиси учун бу хизматлардан фойдаланиш қийин кечиши мумкин.
2. Тизимнинг ишончлилиги ва киберхавфсизлик
Фуқароларнинг тиббий маълумотлари махфий бўлиши лозим. Онлайн тизимда шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш масаласи муҳим аҳамиятга эга. Агар киберхавфсизлик талаблари тўлиқ таъминланмаса, маълумотларнинг тарқалиб кетиш хавфи бор.
3. Тиббий хизматлар сифатини яхшилаш учун етарли эмас
Онлайн хизматлар орқали маълумот олиш қулай, аммо бу тўғридан-тўғри тиббий хизматларнинг сифатини яхшилашни англатмайди. Тиббиёт муассасаларида кадрлар етишмовчилиги, тиббий жиҳозлар камлиги ёки хизмат кўрсатиш тезлиги каби муаммолар ҳал этилмасдан қолиши мумкин.
4. Жараёнлар бюрократик тўсиқларга дуч келиши мумкин
Портал орқали ариза бериш жараёни техник муаммолар, ҳужжат талаблари ёки бюрократик кечиктиришлар сабабли узоққа чўзилиши мумкин. Бу эса фойдаланувчиларда ишончсизликни келтириб чиқаради.
Хулоса: тизим нечоғлик самарали?
ЯИДХП орқали тиббий хизматларни онлайн кўрсатиш аҳоли учун янги имкониятлар яратган бўлса-да, унинг амалда нечоғлик ишлаши ва самарадорлиги қатор омилларга боғлиқ. Агар тизим техник ва ташкилий жиҳатдан мукаммаллаштирилса, у соғлиқни сақлаш соҳасини рақамлаштиришда муҳим қадам бўлиши мумкин. Бироқ, аҳолига хизмат кўрсатиш сифати, киберхавфсизлик ва бюрократияни қисқартириш масалалари ҳам долзарб бўлиб қолмоқда.
Таклифлар:
- Фуқароларнинг рақамли тиббиётдан фойдаланиш имкониятларини ошириш учун махсус ўқув дастурларини жорий этиш.
- Киберхавфсизлик чораларини кучайтириш ва шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш механизмларини жорий қилиш.
- Онлайн хизматлар билан биргаликда тиббий хизматларнинг умумий сифати ва тезкорлигини ошириш.
- Давлат хизматларини таҳлил қилиш ва аҳоли фикрини инобатга олиб, тизимни такомиллаштириб бориш.
Агар ушбу камчиликлар тўғри йўлга қўйилса, рақамли тиббий хизматлар ҳақиқий самарадорликка эришиши мумкин.
